Brezilya demir, petrol ve soya gibi birçok üründe çok zengin doÄŸal kaynaklara sahip bir ülke olarak ve sergilediÄŸi ihracata dönük ekonomi politikaları ile son yıllarda yüksek büyüme oranı elde ederek BRIC denen hızlı büyüyen ülke grubunun parlak oyuncularından biri haline gelmiÅŸti.

Ancak Brezilya 2010 yılında yüzde 7.5 büyüdükten sonra 2011 yılında sadece yüzde 2.7 büyüyebilmiÅŸti. Åžimdi ise Brezilya ekonomisi nerede ise durmanın eÅŸiÄŸinde. Bu nedenle de, Wall Street Journal’a beyanat veren ve geçmiÅŸte BRIC kısaltmasını icat eden Goldman Sachs analisti ve geliÅŸen ülkeler ekonomisti Jim O’Neill, “Brezilya en azından yüzde 3.5 on yıllık büyüme ortalaması elde etmediÄŸi taktirde BRIC grubundan çıkar!” diyor.

Brezilya analistleri Brezilya’nın 2012 büyümesi tahminini daha önceki yüzde 4 düzeyinden yüzde 2 düzeyinin altına indirmiÅŸ bulunuyorlar. Nitekim Credit Suisse 2012 yılı Brezilya için büyüme tahminini geçen ay yüzde 1.5 düzeyine indirmiÅŸ.

Brezilya ekonomi yönetimi kendi ekonomilerinin yavaÅŸlamasını geliÅŸen ülkeler Çin ve Hindistan’ın yavaÅŸlaması ve Avrupa’nın yarattığı global durgunluk ile açıklıyorlar. Brezilya’nın önemli ihracat partneri Çin ekonomisi son beÅŸ çeyrektir yavaÅŸlamakta idi. Hindistan ise 2012 ilk çeyreÄŸinde yüzde 5.3 büyüdü ama bu son dokuz yılın en düÅŸük çeyreklik büyümesi idi.

Bu ÅŸartlar altında Brezilya aÅŸağı yukarı son bir yıldır ekonomisini yeniden büyümeye döndürecek önlemler almaya çalışıyor. Ama gene de örneÄŸin perakende satışların hiç beklenmedik ÅŸekilde mayıs ayında nisan ayına göre yüzde 0.8 daralmasını önleyemediler.

Brezilya hükümeti ekonomik gidiÅŸatı tersine çevirmek, uzun zamandır daralan sanayi üretimini canlandırmak için sanayi ürünü üreten ÅŸirketlere teÅŸvik avantajı saÄŸlamak, ülkenin deÄŸerlenen parasının deÄŸerini düÅŸürmek ve faiz hadlerini de hızla düÅŸürerek büyümeyi yükseltmek çabaları içinde. Ancak iÅŸleri zor. Haziran ayında vergi iadesi önlemleri çerçevesinde otomobil satışları artmıştı. Ama ileride ne olacağı belli deÄŸil.

Brezilya aslında biraz da kendi daha önceki baÅŸarısının kurbanı. Son global kriz döneminde diÄŸer geliÅŸen ülkelere ihracat yapabildiÄŸinden dış talebin kuvvetli olduÄŸu dönemde iç talebi de artırmıştı.

2002 yılında GSYÄ°H oranı olarak yüzde 25 civarında olan toplam kredi oranı son on yılda yüzde 50 oranına yükselmiÅŸti. Bu da gayrımenkul fiyatlarını iki misline çıkartırken ve otomobil satışlarını son beÅŸ yılda hep rekor düzeyde tutarken, yavaÅŸlama gelince trendler de tersine döndü. Åžu anda Brezilya’da doksan günden daha fazla süre geçikmiÅŸ ve ödenmemiÅŸ kredi oranı tehlikeli bölgeye girmiÅŸ ve yüzde 6 düzeyine çıkmış bulunuyor. Bu oran ülkemizde yüzde 3 düzeyinin altında.

Hatırlanırsa Türkiye kredi balonuna karşı erken önlemler almış, ama faiz hadlerini yüzde 12 düzeyine çıkarması tavsiye edilirken yükseltmemiÅŸ ve koridor yaklaşımı ve karşılık oranları ile kredi balonunu frenlemeyi becermiÅŸti. Brezilya ise 2011 yılı aÄŸustosunda faizleri yüzde 12.5 düzeyinde tutmuÅŸtu. Halbuki ülkenin enflasyonu faizin yarısı kadardı. Åžimdi panikleyen Brezilya Merkez Bankası “Selic Rate” denen politika faizini peÅŸ peÅŸe düÅŸürerek, yüzde 8 düzeyine indirmiÅŸ bulunuyor ve daha da indirmesi bekleniyor.

Brezilya’nın temel sorunlarından biri de yüksek faiz döneminde ülke parasının deÄŸerinin yükselmesi olmuÅŸtu, bu da Brezilya üreticilerinin uluslararası rekabet gücünü azaltmıştı.Åžimdi Brezilya faizi düÅŸürerek parasının deÄŸerini de daha hızla aÅŸağıya çekmeye çalışıyor. Geçen temmuzdan bu temmuza ülke parası yüzde 27 deÄŸer kaybetmiÅŸ bulunuyor.

Ancak dünya yavaÅŸlarken son yıllarda üç misline çıkan emtia fiyatları artık artmıyor hatta düÅŸüyor. Bu da ihracatı baltalıyor. Kredi ile beslenen iç tüketici talebi de hızla güç kaybediyor. Araba, elektronik eÅŸya, tatil ve konut için alınan krediler ÅŸimdi sorun çıkarmaya baÅŸlamış bulunuyor.

Brezilya hükümeti yılda toplam milli gelirin yüzde 38 kadarını vergi olarak topluyor. Åžimdi ise vergi indirerek yeniden büyümeye geçebilmeye çalışmak zorunda. Yani bütçe açığını büyütmek zorunda kalacak.

Bu sorunlar bundan tam beÅŸ yıl evvel denizde sualtında petrol bulan ve petrolü kendi çabası ve kendi ÅŸirketleri ile çıkarmaya çalışan Brezilya’nın petrol çıkartma faailyetlerini de baltalayacak.

Birkaç yıl evvel Brezilya’ya akan yabancı sermaye yatırımının ÅŸimdi Meksika, Peru, Åžili ve Kolombiya’ya döndüÄŸü de konuÅŸuluyor! Brezilya bugün yıllar önce olduÄŸu gibi ve yeniden çok korumacı bulunmakta!

Brezilya’yı izlemeye devam edeceÄŸiz! Galiba büyüme modelini deÄŸiÅŸtirmeye mecbur kalacaklar!

AkÅŸam