Suriye’deki iç savaş nedeniyle zor günler yaşayan Hatay ekonomisi, kentteki sığınmacılarla Alevi-Sünni gerilimi yaşandığı iddiasından sonra özel bankaların kredileri durdurmasıyla bitme noktasına geldi.
Türkiye’nin Ortadoğu’ya açılan ticaret kapısı olan Hatay’da sınır kapısının kapanmasıyla ihracatın durması ve sanki kentte savaş gibi bir hava yaratılması işadamlarına zor günler yaşatıyor. Suriye’de yaşanan iç karışıklığa bir de sığınmacılarla bölge halkı ile mezhepsel sorun yaşadığı iddiaları ortaya atılınca, bazı bankaların Hatay’ı ‘riskli bölge’ listesine alarak örtülü ambargo uyguladığı öne sürüldü.
Hatay Mali Müşavirler Odası Başkanı Abdullah Korkmaz, Hatay Sanayici ve İşadamları Derneği Başkanı Gülay Gül ve Hatay Genç İşadamları Derneği Başkanı Aydın Töksöz, bankaların Hataylı işadamlarına kredi vermediğini söyledi. Korkmaz “Eskiden milyon dolar veren bankalar şimdi ‘Borcunuzu kapatın, kredi istemeyin’ diyor derken, Gülay “Bankalar kredi vermez oldu” dedi.
Kredi vermediler, iflas yakında
Toksöz ise, “Bankadan teminat mektubu istedim, ‘Genel Müdürlük razı gelmiyor’ diye kredi vermediler. İflas yakında” şeklinde konuştu. Hatay’ın en büyük iş kolu nakliyeciler de zor durumda olduklarını dile getirdi. Büyük nakliye şirketinin sahibi Mustafa Güzmen ile Kasım Türkeş, “Hatay’da Alevi Sünni çatışması yok. Suriye’deki sorunlardan ötürü ekonomik sıkıntı var, borçlarımız iki yıl ertelenmeli” ifadelerini kullandı.
Suriye de dahil birçok Ortadoğu ülkesi ile ticaret yapan işadamı Mustafa Güzmen, TIR’larının Suriye sınırından geçememesi nedeniyle eskiden Suudi Arabistan’a 4 günde gönderdiği mallarının artık bir ayda ulaştığını söylüyor. Hatay’ın tanınmış işadamlarından Kasım Türkeş ise, Hatay’da TIR ticaretinin çok önemli olduğunu şu an 4 bin TIR’ın parklarda beklediğini belirtiyor. Türkeş, daha önce 3 bin 200 dolara Suriye sınırından giden TIR’ların artık 6 bin 500 dolara Mersin Limanı’ndan gittiğini kaydediyor. Türkeş, malların ulaşma süresinin de 10 kat arttığını söylüyor.
Borcunuzu kapatın yeni kredi istemeyin
Eskiden milyon dolar veren bankalar şimdi ‘Borcunuzu kapatın, yeni kredi istemeyin’ diyor. Bankaların kredi vermesinde ciddi bir sıkıntı var. Ortadoğu’ya yönelik ihracat bitti ve nakliye de bitti. İnsanların tek gelir kaynağı bu idi. İhracatın bitimi ile çok ciddi banka kredi ile alınmış TIR’lar ve yatırımlar var. Bu yatırımlar bitince insanlar bir şey yapamadılar. Hatay’da esnaf ve ticaret erbabları kötü durumda. Bölgeye özel bir statü sağlanarak bir iki yıl ödemezlik sağlanması lazım. En azından bankaların bir iki yıl ödemeyi ötelemesi lazım.
Bankacılar işadamlarına ‘Kredi için başvurmazsanız daha iyi olur’ diyorlar
Suriye ile olan ticari ilişkilerin zarar görmesi nedeniyle, ticaret sahibi olarak ben de zarar gördüm. Şehrimizde hem turistik yatırım yapanları, ticaretle uğraşanları bu durum çok etkiledi. Bankaların kredi vermemesi söz konusu. Bankalar bize ‘Herkesin işlerinin kötü gittiğinden yola çıkarsak, kredileri bölgeye kullandırmıyoruz’ yanıtını veriyor. Bizzat bana söylendi. Teminat mektubuma ipotek vermeme rağmen, daha önce 2-3 milyon dolar almama rağmen ‘Başvurmasanız daha iyi olur, bankamızın bakış açısı Hatay’a eskisi gibi değil. Kredi vermekte genel müdürlük kaçınıyor’ denildi. Bankadan teminat mektubu istedim, ‘Genel Müdürlük razı gelmiyor’ diye kredi vermediler. İflas yakında. Benim gibi işadamı için kötü ise esnaf için çok daha kötü bir durum. Bağ-kur’u yatıramayan bile esnaf var. Günlük ihtiyacını karşılayamayacak durumda olanlar var.”
Bankalar kredileri geri istiyorlar
Türkiye’de ikinci büyük TIR filosu Hatay’dadır. Sınır kapısının kapanması ile can ve mal güvenliği endişesi ihracat ve nakliyeyi bitirdi. Türkiye Ortadoğu pazarını kaybeder duruma geldi. Sıcak para akışı daraldı. Hep bir savaş varmış izlenimi verilmesi nedeniyle turist potansiyeli kaybedildi. Piyasada durgunluk var ve iflaslar gelmeye başladı. Bölgede sıcak para gidince bankalar kredi vermez oldu. Yaklaşık 30 bin aile sınır ticaretinden geçiniyordu. O da kapanınca çok ciddi sıkıntılar yaşanmaya başladı. Özel bankalar maalesef oluşan bu durum karşısında kredileri bir şekilde talep ediyor. Hatta ‘Kredinizi kapatın, daha sonra açılacak krediniz’ diyerek kredi vermez duruma geldiler. Kendi işletmemde çok ciddi sıkıntılar yaşadım. Resmen kilitlenmiş bir durumdayız. Sıkıntıları gereken yerlere ilettik. Devlet bankasından düşük faizli uzun vadeli krediler talep edildi.
Hataylılar’ın sinir uçlarıyla oynayanları biliyoruz
HATAY Valisi Mehmet Celalettin Lekesiz, Suriyeli sığınmacılarla vatandaşlar arasında kavgalar olduğu, Alevi-Sünni gerilimi yaşandığı iddialarının asılsız olduğunu belirterek sığınmacıların sadece Hatay’da değil Gaziantep, Şanlıurfa, Kilis, Kahramanmaraş ve Osmaniye’de de bulunduğunu hatırlatı. Lekesiz, ancak “neredeyse tamamına yakını asılsız iddia ve söylentilerin” Hatay’da yaygınlaşmasının düşündürücü olduğu kaydederek “Bizler bunların sistematik bir şekilde belirli bir merkezden gerçekleştirildiğini biliyor ve değerlendiriyoruz” dedi.
“Hatay ve Hataylılar farklılıkların zenginlik olduğuna inanıyorlar” diyen Lekesiz, şunları kaydetti: “Bu zenginliklerin, farklılıkların, zenginliğimiz ve enerji kaynağımız olduğunu değerlendiriyoruz. Ancak son zamanlarda belirli bir merkez, bazı karanlık eller, bu zenginlik kaynağımız, enerji kaynağımız olan farklılıklarımızla, sinir uçlarıyla oynayarak Hatay insanını kışkırtıp birbirine düşürmek istiyor. Hataylılar ne Hatay’ın ne Türkiye’nin dostu olmayan bu karanlık ellerin oyununa gelmeyecek ve kardeşlik iklimini bozmayacaktır.”
Bünyamin Demirkan /Star
