Özel bankalar bugüne kadar bir kısmı 'çöp' olarak nitelenen 10 milyar liralık tahsili gecikmiş alacağını varlık yönetim şirketine devretti. Bankaları hem tahsilat prosedürüyle uğraşmaktan kurtaran hem de bilançolarını rahatlatan varlık satışına ilgi ise her geçen gün katlanarak büyüyor. Yıl sonuna kadar 3 milyar liralık daha satış yapılması bekleniyor
Bankalar artık tahsili gecikmiş alacak peşinde koşmaktansa bu alacakları paket yapıp varlık yönetim şirketlerine satıyor. Böylece hem bilançolarını sorunlu alacaklardan temizliyor hem de bu alacakların takibi sırasında oluşacak masraflardan kurtuluyor. Halen 8 varlık yönetim şirketinin faaliyet gösterdiği sektörde bugüne kadar özel bankalar 10 milyar liraya yakın sorunlu alacağı bu şirketlere devretti.
- Peki varlık yönetim işi Türkiye'de nasıl başladı?
Sistem nasıl işliyor? Bankalar açısından yararı ne? İşte bütün bu soruları Standart Varlık Genel Müdürü Selçuk Tuncalı'ya sorduk.
- Türkiye'de varlık yönetim işi nasıl başladı?
Bu işin başlangıcı TMSF'nin devraldığı 20 bankadaki batık kredilerden başlıyor. 2003 yılında TMSF 20 bankadan gelmiş olan 300 milyon dolarlık kurumsal kredilerin satışı için ihale açtı. BDDK o dönemde yönetmelik çıkararak varlık yönetim işlerinin nasıl yapılacağını da regüle etmeye başladı.
- Bankalar ne zaman bu işe girdi?
2008 krizi ile hızlandı. Lehman'ın batışı ile beraber burada da bir çalkalanma oldu. O dönemde bankaların özellikle bireysel kredi ve kredi kartı tarafındaki sorunlu miktarları çok hızlı bir şekilde arttı. BDDK'dan uyarılar gelince özel bankalar da varlık satışına yöneldi.
- Bankalar bugüne kadar ne kadar varlık satışı yaptı?
Ana para olarak bugüne kadar 7.5 milyar liraya yakın varlık satışı oldu. TMSF'nin ilk açtığı ihaleyi de katınca bizim sektörün yönettiği borç miktarı sadece ana para olarak 10 milyar liraya yaklaştı.
BİLANÇOLAR TEMİZLENİYOR
- Varlık satışının bankalara yararı ne?
Banka zaten bunların çoğuna karşılık ayırmış durumda. Defterde bunların takip değeri neredeyse sıfır. Yani bize sattığı fiyat ona kar olarak yansıyor. İkinci olarak banka bunlarla uğraşmaktan hem sıkılmış hem de iyice listenin altına inmiş. İki üç sene öncesinin kredileri tortu diye düşüneceğiniz krediler. Bankalar için satmak iyi bir alternatif olarak duruyor. Bankalar bilançosunu temizlemiş oluyor. Masraflardan kurtuluyor. Kendi takibi açısından işi daha kolaylaştırmış oluyor. Daha önceden karşılık ayırdığı için buradan gelecek olan para da genellikle bankanın bilançosuna kar olarak yansıyor.
YÜZDE 85 İSKONTOLU
- Tahsili gecikmiş alacakları devralırken fiyat nasıl belirleniyor?
İskontolu fiyat vererek bankalardan alıyoruz. Ortalama fiyat yüzde 12 ile 15'ler mertebesinde. Örneğin A bankasının 1 milyar liralık tahsili gecikmiş alacağını yüzde 85 iskontolu yani 150 milyon lira vererek satın alıyoruz. Geri kalan 850 milyon lirayı banka silmiş oluyor.
Esnek ödeme planı sunuyor
- Bankaların tahsil edemediği alacakları siz nasıl tahsil ediyorsunuz?
100 liralık borcu 15 liraya alıyoruz. Bunun içinde hiç tahsil edilemeyecek olanlar da var. Öncelikle bunu ayrıştırıyoruz. Her müşterinin ödeme gücüne göre ödeme planı yapıp esnek davranıp borçlulardan borçlarını kapatmasını istiyoruz.
İyi niyet varsa çözüm kolay yoksa hukuk devrede
- Borçlulara nasıl bir ödeme planı sunuyorsunuz?
Karşılıklı iyi niyet ve ödeme niyeti hakikaten varsa çözüm çok kolay. Borçlular şirketin mallarını bir tarafa kaçırmış veya üzerindeki varlıkları başka tarafa devretmiş oluyor. O tip durumu fark edersek hukuki süreç daha ağır kazanıyor. Hukuki süreç belli bir noktaya geldiğinde borçlular bakıyor ki o varlık elden gidecek. o satış noktasına gelindiğinde bir pazarlık yapılıyor borçlu o şekilde ödemeye razı oluyor.
Kurban Bayramı'na kadar 12 aya 0 faiz
- Ramazan kampanyasına ilgi nasıldı?
Yoğun ilgi gördü. 48 liradan başlayan taksit imkanı sunuyoruz. 12 aya kadar faiz yok, sadece ana parayı taksitlendiriyoruz. 12 ayın üzerinde olursa taksit sayısı 12 aydan sonraki her ay için yüzde 1 faiz alıyoruz. Gelen yoğun talep üzerine kampanyamızı ekim sonuna yani Kurban Bayramı'na kadar uzattık.
Borçluya ulaşmak zor
- Tahsilatta başarı oranınız nedir?
Bireysel borçlularda ortalama yüzde 40'lar civarında. Her aldığımız 100 borcun 40'ına ulaşabiliyoruz. Çünkü bir kısım bankalar 2004-2008 döneminde çok kolay kredi ve kart vermiş. Bir kısmı kimlik adres bilgilerini çok iyi almamışlar. Bir kısım borçlu adresini, telefonunu değiştiriyor. Onları bildirmemiş oluyor. Tabii kötü niyetliler var.
300 bin kişi ödedi
- Bugüne kadar kaç kişi borcunu ödedi?
TMSF de dahil sektör genelinde yapılan toplam TL 10 milyarlık satış tutarı yaklaşık 1.2 milyon borçluyu kapsıyor. Sektör genelinde borcunu kapatan borçlu sayısına dair net bir verimiz yok ama kabaca 250-300 bin olduğunu tahmin ediyoruz. Şirketimiz özelinde ise yaklaşık 20 bin kişi borcunu kapattı ve sicilini temizledi. Eğer borçlular kredi tarihçesini, sicilini temizlemek istiyorsa borcunu kapatması şart.
Ayfer Arslan/Akşam
