Kamu ve özel sektördeki bankaların katılıma yönelmesi yeni bir tartışmayı da gündeme getirdi. Halkbank ve Garanti de katılım bankası kurarsa müÅŸterileri ikna etmek için çıkaracakları ürünler hakkında fetva alacaklar
Avrupa ve ABD'nin dev bankaları ağır yaralar alırken, Ä°slami bankaların küresel krizden saÄŸlam çıkması bütün dünya genelinde faizsiz bankacılığa ilgiyi artırdı. Türkiye'de de halen 4 katılım bankasının bulunduÄŸu sektörü büyütmek isteyen ekonomi yönetimi ise kamu bankalarının da faizsiz bankacılık yapmasına yeÅŸil ışık yaktı. Ä°lk startı Halkbank verdi, diÄŸer kamu bankaları da sıraya girdi. En son Garanti Bankası Genel Müdürü Ergun Özen de katılım bankası kurabileceklerini belirterek özel bankaların da bu konuda istekli olduÄŸunu ortaya koydu. Åžu anda sektördeki 4 katılım bankasının toplam aktif büyüklüÄŸü 70 milyar lirayı geçiyor ancak yeni bankaların gelmesiyle pasta daha da büyüyecek.
OLAY 'VÄ°CDAN RAHATLATMA'
ERNST&Young'un araÅŸtırmasına göre Türkiye'de Ä°slami bankacılık sektörünün aktif büyüklüÄŸü 10 yıl sonra 100 milyar doların üzerine çıkacak. Özetle; sadece Körfez ülkelerinin deÄŸil Avrupa, ABD ve Rusya'nın bile yakın takibe aldığı faizsiz bankacılığın yıldızı son yıllarda giderek parlıyor. Ancak asıl sorular bundan sonra baÅŸlıyor: 'Yeni oyuncular bir taraftan faize dayalı enstrümanlar çıkarırken, bir taraftan faizsiz bankacılık iÅŸine soyunması nedeniyle müÅŸteri nezdinde ne kadar inandırıcı olacak? Kamu vicdanını nasıl rahatlatacaklar?
Türkiye'de çok iyi hocalar var
Albaraka Genel Müdürü Fahrettin YahÅŸi, özel bankaların faizsiz bankacılık yapması için herhangi bir fetva alması gerekmediÄŸini, çünkü kendilerinin BDDK düzenlemeleri çerçevesinde faizsiz ilkesi prensipleriyle faaliyet gösterdiklerini söyledi. YahÅŸi, "Fakat katılım bankaları olarak yurtdışına ürün ihraç ettiÄŸimizde, mesela sukuk gibi.. Bunun meÅŸrutiyet zeminini garantileyen kararlara ihtiyaç oluyor. Ä°çeride fetva gibi bir zorunluluk yok ama dışarıda ürün ihraç etmesi için alınması gerekebilir" diye konuÅŸtu. Özel bankaların fetva kurulu kurabileceÄŸine deÄŸinen YahÅŸi, "Katılım bankalarının danışma komiteleri oluyor. Bu komiteler bir kiÅŸi de olabilir üç kiÅŸi de olabilir. Fetva için yurtdışına gitmeye gerek yok yani. Türkiye'de bankacılık tarafında bu konuları çok iyi bilen, faizsiz boyutunu çok iyi analiz edecek olan hocalar mevcut" dedi.
Danışma Kurulu kurabilirler
KUVEYT Türk Genel Müdürü Ufuk Uyan, "Yurtdışında benzer örnekler var. Citibank'ın da faizsiz bankacılık birimi var. Lisans alan her kurum katılım bankacılığı yapabilir. Ancak halen faizle iÅŸ yapan bankalar açısından 'vatandaşı inandırabilir misiniz?' problemi ortaya çıkacak. MüÅŸteriyi nasıl ikna edecekler? Åžu anda bile ikna olmamış bir kesim var. Faizsiz bankacılığı bile sorguluyorlar. Bu yüzden yeni kurulacak bankalar da fetva alma yoluna gidebilir. Kamu bankaları da bizim yaptığımız gibi Danışma Kurulu kurabilir" diye konuÅŸtu.
Herkesin geçtiÄŸi yoldan geçeriz
KAMUDA katılım bankacılığına soyunan ilk banka olan Halkbank'ta Yönetim Kurulu BaÅŸkanı Hasan Cebeci faize duyarlı kesimi nasıl ikna edeceklerine iliÅŸkin ise ÅŸu açıklamayı yaptı: "Herkesin geçtiÄŸi yoldan biz de geçeceÄŸiz. Daha vaktimiz var. Danışma Kurulu mu olur veya baÅŸka bir çalışma mı yaparlar. Onları konuÅŸmak için henüz erken. Ama diÄŸer bankalar hangi prosedürü izlediyse biz de izleriz."
Gerekiyorsa alınır
TÜRKÄ°YE Katılım Bankaları BirliÄŸi Genel Sekreteri Osman Akyüz de yeni katılım bankalarının ayrı bir tüzel kiÅŸilik olarak kurulacağına iÅŸaret ederek, "Bu yüzden rekabete olumsuz bir etkisi olmaz. Ä°nandırıcılıkları konusuna gelince halk sorgulayacaktır. Åžu anda sistemdeki her katılım bankasının Danışma Kurulu var. Bir ürün çıkarmadan önce Ä°slami prensiplerine uygun olup olmadığını Danışma Kurulu'na danışıyorlar. Onlar da danışma kurulu kurup gerekiyorsa fetva alabilirler" diye konuÅŸtu.
Diyanet devreye girebilir
BAZI sektör temsilcileri ise Türkiye'nin laik yapısı nedeniyle kamu bankalarının fetva sürecinde sıkıntı yaÅŸayabileceÄŸini belirtiyor. Bazı yetkililer Diyanet Ä°ÅŸleri BaÅŸkanlığı'nın devreye girebileceÄŸini, ancak o zaman sektörde kuralların daha da sertleÅŸeceÄŸini ve bankaların yeni ürün çıkarmakta zorlanabileceÄŸini belirtiyor. Ä°ÅŸte bu soru iÅŸaretleri nedeniyle katılım bankalarının genel müdürleri önümüzdeki günlerde BaÅŸbakan Yardımcısı Ali Babacan'a çıkıp çözüm yollarını konuÅŸacak.
Yasal olarak ÅŸart deÄŸil
MEVCUT Ä°slami bankacılıkta yasal bir zorunluluk olmamasına raÄŸmen her bankanın Danışma Kurulu bulunuyor. Yani katılım bankaları herhangi bir ürün çıkarırken, Ä°slami bankacılık prensiplerine uygun olup olmadığını bu kurula danışıyor. Sektörün en gözde hocası ise Ä°slam Hukuku Profesörü Hayrettin Karaman. Faize duyarlı kesimin vicdanını rahatlatmak için Türkiye'de yeni kurulacak katılım bankalarının da ilahiyat hocalarından oluÅŸan bir Danışma Kurulu oluÅŸturarak fetva almalarının ÅŸart olduÄŸu belirtiliyor.
100 milyar $'ı devirecek
Ernst&Young'a göre, son 4 yılda ortalama yüzde 19'luk büyüme ile 2011'de 1.3 trilyon dolara ulaÅŸan islami bankacılık aktifleri, 2014'de 2 trilyon dolara ulaÅŸacak. Türkiye'nin 2011 islami bankacılık oranı yüzde 5. Yani 31 milyar dolar. 2023 yılında ilk 10 ekonomi içerisinde yer almayı hedefleyen Türkiye'nin islami bankacılık sektörü aktif büyüklüÄŸünün 3'e katlanarak 10 yıl sonra 100 milyar doların üzerine çıkması bekleniyor.
Ayfer Arslan/AkÅŸam
