Hükümet ve sermaye piyasaları Türkiye’nin kredi notunun artmasını beklerken, Standard & Poors (S&P) adlı kredi derecelendirme (rating) kuruluÅŸu Türkiye’nin görünümünü “pozitiften, duraÄŸana” çevirince kızılca kıyamet koptu. S&P’nin politik davrandığı, bize haksızlık ettiÄŸi, sözleÅŸmesinin iptaline kadar varacak bir tavır alınması konuÅŸuldu. Bu kararı ÅŸiddetle eleÅŸtiren BaÅŸbakanımız iÅŸi kendi “rating” ÅŸirketimizi kurmaya kadar vardırdı. Fransa’nın notu düÅŸürüldüÄŸünde, baÅŸta Fransa olmak üzere notları düÅŸürülen AB ülkeleri de kendi “rating” ÅŸirketlerini kurmaktan dem vurmuÅŸlardı.

www.defaultrisk.com sitesine göre küresel ölçüde deÄŸerlendirme yapan 76 rating ÅŸirketi varmış. Bunlardan en bilinenleri ve de kredibilitesi yüksek olanları S&P (Amerika), Moody’s (Amerika), Fitch (Amerika/Ä°ngiltere), JCR (Japonya). Çin’in önde gelen rating ÅŸirketi Dagong bile diÄŸerleri kadar etkili bir isim deÄŸilken geridekileri varın siz düÅŸünün.

Mesele “ulusal” rating ÅŸirketini kurmak deÄŸil. Bunu kurarız. Bunun için gerek insan kaynağı, gerek bilgi, gerekse de teknolojik altyapı olarak bir ihtiyacımız olduÄŸunu düÅŸünmüyorum. Ancak asıl mesele “ulusal rating” kuruluÅŸunun (Bu konuda kamuda bir çalışma baÅŸlatılmış, hatta TUDEK adını bile bulmuÅŸlar: Türkiye Ulusal Derecelendirme KuruluÅŸu) baÅŸarılı olup olamayacağı. (S&P’nin 19. yüzyılın sonlarında baÅŸlayan bir hikayesi var. 1941’de McGraw Hill ÅŸirketler grubuna dahil olduÄŸundan bu yana sadece derecelendirme deÄŸil, deÄŸiÅŸik borsalarda endeks yaratılması ve hesaplanması dahil bir çok konuda faaliyet gösteriyormuÅŸ.)

TUDEK’in baÅŸarılı olabilmesi ne demek? Bu kuruluÅŸ tarafından üretilecek bilgilere birilerinin deÄŸer vermesi, bu bilgileri “itibarlı-credible” bulması ve bunlar için “para vermesi” demektir. Bu da bugünden yarına olabilecek bir ÅŸey deÄŸil. Gerekli olan itibarın oluÅŸması için uzun yıllar gerekiyor. GörüÅŸlerine deÄŸer verdiÄŸim bu konunun uzmanları en azından bir 10 yıldan söz ediyorlar! Burada yerel bir derecelendirme kuruluÅŸundan söz etmiyoruz. Bunlar zaten Türkiye’de var ve yurt içindeki kurum ve kuruluÅŸlar için derecelendirme çalışmaları yapıyorlar. Önümüzdeki yıllarda hem bu konudaki bilinç geliÅŸtikçe, hem de derecelendirme meselesi kanunlara ve de bankacılık kriterlerine girdikçe bu konuda içeride daha hızlı yol kat edilecek. Ancak mesele uluslararası itibar! O da yukarıda da belirttiÄŸim üzere uzun yıllara gereksinim duyuyor.

Hadi diyelim kurduk. Kendimize de AAA notunu verdik. Peki Hollanda’ya ya da Almanya’ya ne vereceÄŸiz? 5 A mı yoksa yıldız A mı? Uluslararası kabul görmüÅŸ denklik prensiplerine göre bir derecelendirme yapacaksak, S&P ya da Moody’s’den çok da farklı bir not vermemiz zor olacaktır .

Anlaşılan TUDEK iÅŸine bir yerden baÅŸlayacağız. Havanda su dövme pahasına da olsa baÅŸlanacak. Bu çalışmalar yapılırken acaba bir yandan da onlarca yıllık tecrübeye, küresel “itibara” sahip derecelendirme kuruluÅŸlarının söylediklerinde az da olsa haklılık payı var mı diye düÅŸünebilirmiyiz?

Biz “yatırım yapılabilirliÄŸi” hep borsaya yatırım olarak algılıyoruz. Halbuki bu not asıl bu ülkeye en azından 10-15 yıllığına yatırım yapılabilir olmak anlamına geliyor. Bir yabancı yatırımcı bu ülkeye gelecek; kurallar, hukuk düzeni, vergi düzeni yatırımın geri dönüÅŸü süresince deÄŸiÅŸmeyecek, ya da çok küçük deÄŸiÅŸiklikler olacak anlamına geliyor bu not. Siz bugün için Türkiye hakkında bunu rahatlıkla söyleyebilir misiniz?

Hadi size son bir soru: Siz hiç yüzde 100 yabancı bir gayrimenkul geliÅŸtirme ÅŸirketinin (tüm Türkiye’de); yanına herhangi bir Türk ortak veya danışman almadan, doÄŸrudan belediyelere baÅŸvurarak bir gayrimenkul projesine baÅŸlayıp da tamamladığını duydunuz mu?

Duyduysanız, TUDEK’in küçük de olsa bir ÅŸansı var!
Vatan