KomÅŸu resmen iflas etti sırada hangi ülke var

Yunanistan’ın borçları yeniden yapılandırıldı ancak yeni problemi tetikledi. KomÅŸu ödeyemediÄŸi borçlara istinaden ‘yazılmış’ olan türev ürünlerinde “ödenememezlik temerrüt” durumu meydana geldi. 60 yıldan bu yana geliÅŸmiÅŸ ülkeler sınıfında ilk kez bir ülke resmen temerrüde düÅŸtü. Bu karar sonrasında kredi türev ürünlerinin en çok iÅŸlem gören ve bilineni olan CDS (Kredi Risk Takası) iÅŸlemleri tetiklenecek. Bu geliÅŸmenin bir baÅŸka yan etkisi, bunun bulaşıcı olup olmayacağı konusu. Sırada Portekiz, Ä°spanya ve Ä°talya olacak mı?

GeçtiÄŸimiz Cuma günü geç saatlerde ISDA (International Swap and Derivatives Association/Uluslararası Takas ve Türev BirliÄŸi) Yunanistan’ın borçları için “Temerrüt Hali-Credit Event” oluÅŸtuÄŸuna karar verdi. KomÅŸu borçlarını ödemede acz içine düÅŸtüÄŸünden, bu borçlara istinaden ‘yazılmış’ olan türev ürünlerinde “ödenememezlik temerrüt” durumu hasıl oldu. Tüm haftaya ve hatta önümüzdeki haftalara damgasını vuracak; Arjantin’den sonraki ilk, 60 yıldan bu yana geliÅŸmiÅŸ ülkeler sınıfında temerrüte düÅŸen ilk ülke olması açısından çok önemli bir geliÅŸme bu. Bu karar sonrasında kredi türev ürünlerinin en çok iÅŸlem gören ve bilineni olan Credit Default Swap CDS- (Kredi Risk/temerrüt/iflas) Takası) iÅŸlemleri tetiklenecek!

CDS nedir?

Karşılıklı anlaÅŸma niteliÄŸindeki CDS anlaÅŸmasına göre satıcı, bir tür sigorta olan CDS’i alanın; herhangi bir iflâs ya da temerrüt (gecikme/ödememe) durumunda; tüm kayıplarını karşılamak zorundadır.

Diyelim ki elinde yeniden yapılandırma öncesi Yunan kanunlarına göre çıkarılmış 100 euroluk bir Yunan bonosu bulunan bir yatırımcı yıllık 10 euro ödeyerek (ki bu oran yüzde 1.000 gibi yüksek bir prime denk geliyor) CDS almış olsun. Cuma günkü ISDA açıklaması sonrasında CDS almış olan ve elinde bono bulunan taraf; bonoyu CDS’i satana verecek, satıcı da alıcıya 100 euro ödeyecek. Alıcının ödemiÅŸ olduÄŸu prim ve deÄŸeri düÅŸmüÅŸ olan bono satıcıda kalacak.

ISDA hangi durumlarda ‘Temerrüt Halinin’ ortaya çıktığını da açıklamış:

- Ödenmesi gereken faiz veya anaparada bir indirime gidilmesi, (yeniden yapılandırma da dahil)

- Anapara veya faiz ödemelerinde bir gecikmenin/ertelemenin olması, (varolan borcun vadesinin uzatılması da dahil)

- Borcun önceliÄŸinin düÅŸürülmesi,

- Borcun para biriminin; G7 veya AAA notuna sahip OECD ülkelerinden birinin para biriminden farklı bir para birimi ile deÄŸiÅŸtirilmesi durumunda “Credit Event” durumu hasıl oluyor.

Bir yeniden yapılandırmada, yeniden yapılandırmanın tüm borçlulara “zorla” uygulatılması da bu durumun ortaya çıkması için yeterli sayılıyor. Yeniden yapılandırmanın “gönülsüz” kısmı Yunanistan vakasındaki asıl “tetikleyici” unsur oldu. Yeniden yapılandırma “gönüllü” olarak kalsaydı (ki iki ay kadar önce ISDA böyle olması durumunda “temerrüt hali” oluÅŸmayacağını açıklamıştı) sorun yoktu. Ancak Yunanistan yüzde 85.8’deki “gönülülük” oranını CAC’ları (Collective Action Clause Ortak Hareket Etme) kullanarak 95.7’ye yükseltmesi iÅŸi bu noktaya geldi!

CDS iÅŸlemlerine ait “müzakere ihalesi” haftaya Pazartesi, 19 Mart 2012’de yapılacak! Bu aslında bir ihaleden çok bir “orta yolu bulma” niteliÄŸinde ve temel olarak Yunanistan’ın yeniden yapılandırmaya esas olan bonolarının “kalan deÄŸerleri” (recovery value) konusunda ortak bir zemin oluÅŸturma süreci. Bu miktar; CDS anlaÅŸmalarına göre satıcının, alıcıya ne kadarlık bir ödeme yapacağının belirlenmesi açısından önemli. O zamana kadar piyasaya belirsizlik hakim olacaktır. Her ÅŸeyden öte mesele sadece CDS’ler ile de sınırlı deÄŸil. Yunan bankalarının ve ÅŸirketlerinin birçok sendikasyon ve benzeri kredileri de bu durumdan mutlaka etkilenecektir. (Cross default)

Lehman Brothers olayında olduÄŸu gibi piyasanın ilk tepkisi “Nasılsa fiyatlanmıştı” ÅŸeklinde olsa da bu iÅŸ “matruÅŸka” benzeri bir etki yaratacaktır. Zira iÅŸin içinden iÅŸ çıkacak. Lehman vakasında da ilk iki günde piyasalarda çok fazla bir hareket olmamış, asıl darbe birkaç gün sonra vurmuÅŸtu. (Bu durum bana hep 1998 Adapazarı depremini hatırlatıyor. Helikopter çekimlerinde iki üç katlı binalarda bazı hasarlar görünüyordu. Ne zamanki karadan deprem bölgesine ulaşıldı ve anlaşıldı ki 2-3 katlı görünen binalar aslında 7-8 katlıydı, felaketin boyutu bir anda ortaya çıktı.)

Bu geliÅŸmenin bir baÅŸka yan etkisi bunun “bulaşıcı” olup olmayacağı konusu. Sırada Portekiz, Ä°spanya ve hatta Ä°talya var mı tartışmaları gündeme gelecek, Avrupa Merkez Bankası’nın LTRO ihalelerinde verdiÄŸi likidite ile “yüzen” bu ülkelerin de batıp batmayacakları yeniden gündeme gelecektir. Ola ki haftaya yapılacak ‘ihale’ sonrasında alacaklılarla borçluların “sulh” olup olmayacakları son yıllarda hızla büyüyen CDS piyasasının da geleceÄŸini ÅŸekillendirecektir. Olası bir “aksaklık” bu piyasayı yavaÅŸ yavaÅŸ ta olsa tarihe gömebilir!

Alanlarla satanların rakamları farklı olmasına raÄŸmen toplam iÅŸlemler netleÅŸtirildiÄŸinde nominal fark tutarının 2 Mart itibarıyla 3.2 milyar dolar olduÄŸu Yunan CDS’lerinin piyasayı derinden sarsması; en azından kısa vadede; söz konusu olmayabilir. “Kalan deÄŸerin” 25 birim olması durumunda CDS satanlar net olarak 3.2 milyar doların yüzde 75’i olan 2.4 milyar doları ödeyecek olmaları (standard sözleÅŸmelere göre) piyasalar açısından teorik olarak “göz ardı edilebilir” bir rakam.

Yine de bu durumun bu haftaya damgasını vurması kaçınılmaz. Her ne kadar rakam görece olarak “küçük” olsa da bu durumdan doÄŸrudan etkilenecek bazı bankalar olabilir. Nitekim bu piyasada aktif olan Avusturya bankalarından birinin geçtiÄŸimiz hafta 1 milyar dolarlık bir kayba uÄŸracağını açıkladığını hatırlatmakta fayda var!

Piyasalar haftaya Yunanistan’ın temerrütü ile baÅŸlayacak ve bu durumun netleÅŸmesine kadar da pek keyifli olmayacakları aÅŸikâr. ISDA’nın kararının ilk yansımaları euro/dolar paritesinde görülecektir. Ardından da Ä°spanya, Portekiz ve Ä°talya bono getirileri ve bu ülkelerin CDS oranlarında ortaya çıkacaktır. Bu hafta yakından izlenmesi gereken göstergelerin başında bunlar geliyor.

Gözler bu hafta Fed’de olacak

Bu haftanın bir diÄŸer önemli olayı da Fed’in yarın yapacağı toplantı ve faiz kararı. Faizde bir deÄŸiÅŸiklik beklentisi yok. Asıl bakılacak olan Fed’in ABD ekonomisine dair beklentileri, gözlemleri ve yorumları olacak. Piyasalar, III.BPP’den geçtiler ancak geçtiÄŸimiz hafta WSJ’da çıkan haberler doÄŸrultusunda uzun vadeli bono alımı ve karşılığında verilen paranını sterilize edildiÄŸi “ÅŸapkadan yeni çıkan tavÅŸanın” hayata geçip geçmeyeceÄŸine bakacak.

Yunanistan’ın “Temerrüt Hali” kolaylıkla yok varsayılabilecek bir durum deÄŸil. Bu durumun AB piyasalarında bir karışıklığa yol açacağı ve bunun da euro/dolar paritesine olumsuz yansıyacağına deÄŸinmiÅŸtim. Benim tahminim haftanın başında 1.3060 ve ardından da 1.2950 seviyelerinin test edileceÄŸi yönünde. Ä°kinci seviyenin aÅŸağı yönde kırılması durumunda 1.2650 asıl hedef olacak gibi.

Doların deÄŸer kazanması dolar/TL kurlarını yukarı götürürken; ilk elde 1.7960 ve ardından da 1.8050 ’nin görülmesi olası. Panik yapılacak seviyeler deÄŸil!

Ä°MKB’nin, risk hevesinin zayıfladığı bir ortamda düÅŸmesi de ÅŸaşırtıcı olmayacaktır. Bu hafta için Ä°MKB 100 Endeksi’nde aÅŸağıda 57.400 kritik desteklerden birisi olacak. Ola ki piyasalar Fed’in kararını beklerken fazla gerilemedi; Yunanistan’ı fazla hafife aldığı varsayımıyla, Fed’den de piyasalar için “iyi haberler” geldi. Bu durumda da yukarıda 60.550 seviyesi ilk ve önemli direnç olacaktır! Piyasa yine “es” geçse de, kim ne derse desin 60 yıldan sonra “geliÅŸmiÅŸ” bir ülkenin temerrüde düÅŸmesi önemli bir olaydır!

Vatan