Birkaç yıl öncesine kadar dış ticarette hızlı geliÅŸmelerin yaÅŸandığı Suriye ile ticaret sert düÅŸüÅŸ gösterdi. 1.3 milyar dolarlık yatırım donma noktasına geldi. Ä°nÅŸaat ÅŸirketleri iÅŸ yapamamaktan ÅŸikâyetçi.
Ticari iliÅŸkilerin son yıllarda ciddi bir ivme kazandığı Suriye ile Türkiye arasındaki ekonomik iliÅŸkiler sekteye uÄŸramış durumda. Ä°ç savaÅŸ senaryolarının gündeme geldiÄŸi Suriye’de ticari iliÅŸkiler her geçen gün azalırken yaklaşık 1.3 milyar dolarlık Türk yatırımı da tehlikede. Çatışmaların baÅŸlamasından sonra Suriye’ye yönelik alınan yatırım kararları birer birer durdurulurken üretim yapan onlarca Türk iÅŸletmesi de kapısına kilit vurdu.
Müteahhitlik ve inÅŸaat iÅŸlerinin yoÄŸunluk kazandığı ülkede, 2009’da CumhurbaÅŸkanı Gül’ün ziyareti sırasında 800 kilometrelik 1.3 milyar Avro’luk otoyol projesinin ön deÄŸerlendirmesinde Türk ÅŸirketlerinin pay alma konusunda ortak niyet beyanında bulunmuÅŸtu.
Ä°plikten çimentoya..
Ülkedeki inÅŸaat projelerinin deÄŸeri yüzlerce milyon lirayı aÅŸmıştı. Suriye Toplu Konut Kurumu’nun 300.000 konut inÅŸa etmesi öngörülmüÅŸ, TOKÄ° ile Suriyeli muhataplar arasında iÅŸbirliÄŸi görüÅŸmeleri baÅŸlamıştı. Suriye’de iplik, plastik pencere, televizyon yatırımları olan ÅŸirketler de söz konusu.
Bu süreçten en çok etkilenen illerin başında Hatay, Gaziantep ve Kilis geliyor. Söz konusu üç il ile günübirlik yapılan ticaretin yıllık 1 milyar dolar seviyesinde olduÄŸu ifade ediliyor.
Rönesans Ä°nÅŸaat, Halep’teki karma inÅŸaat projesini durdurdu. Taj Halab adlı 180 milyon dolarlık proje alışveriÅŸ merkezi, sinema, eÄŸlence merkezi ile otel ve kongre merkezini kapsıyordu.
GüriÅŸ’in zararı 50 milyon Avro. GüriÅŸ Holding’in Suriye’de iki çimento fabrikası bulunuyordu.
Zarar eden ÅŸirketler
GeliÅŸmeler üzerine GüriÅŸ Holding iki çimento fabrikasını durdurdu, 280 milyon Avro’luk yeni yatırımına ara verdi. Rönesans Ä°nÅŸaat 180 milyon dolarlık karma inÅŸaat projesini durdurdu. Gaziantep, Hatay, Kilis merkezli onlarca fabrika kapılarını kapattı.
Gaziantepli Tat Makarna, Suriye’deki üretimini durduran firmalar arasında. Suriye’de üretim tesisleri bulunan kimi fabrika sahipleri ise güvenlik kaygısı nedeni ile aylardır Suriye’ye gidemiyor. Gaziantep Sanayi Odası BaÅŸkanı Adil KonukoÄŸlu, “Halep ve çevresinde yatırımı bulunan 15 firmamız üretimlerini durdurdu, Türkiye’ye döndüler” dedi.
Ayrıca ülke, Türklerin 10-12 milyar dolarlık OrtadoÄŸu pazarına açıldığı bir geçiÅŸ noktası olması dolayısıyla da önem taşıyor.
Ticaret 2008’de doruÄŸa ulaÅŸtı
Türkiye ile 800 km’lik sınırı bulunan, akrabalık baÄŸlarının güçlü olduÄŸu Suriye’yle iliÅŸkilerdeki normalleÅŸme son 5-6 yılda ivme kazandı. Ä°ki ülke siyasi iliÅŸkilerindeki iyileÅŸme dış ticarete de yansırken 2000’li yılların başında 750 milyon dolar olan dış ticaret 2 milyar dolar seviyesine eriÅŸti. Ancak geçen eylülden itibaren ihracat hızlı bir ÅŸekilde düÅŸmeye baÅŸladı. Eylülde 144 milyon dolar olan ihracat 137 milyon dolara, aralıkta da 65 milyon dolara indi...
