Avrupa’da piyasalar haftaya kötü başladı. Borsalar kırmızı açıldı. Parite 1.25’e geriledi. Buna karşılık Suriye krizine rağmen Türkiye etkilenmedi. Borsa daha az düştü. Sepet kur 2.05 TL’nin, gösterge faiz yüzde 8,9’un altında seyretti.

Türkiye’nin çevresinden olumlu ayrışması özellikle İMKB’de belirginleşiyor. The Economist arka sayfasında 44 borsayı karşılaştırıyor. İMKB yılbaşından bu yana dolar bazında yüzde 22 arttı. Listenin en yüksek getirisidir.

Daha ilginç bir ayrışmaya dikkat çekelim. Piyasa analistleri karamsar raporlar yazıyor. Derecelendirme kuruluşları kredi notunu düşük tutuyor. Ama piyasa oyuncuları aldırmıyor. TL varlıklar satın almayı sürdürüyor. Yani Türkiye’ye güveniyor.

Daron Acemoğlu’nun Ankara’da yaptığı konuşmaya internetten ulaşılıyor (www.tepav.org). James Robinson’la birlikte yazdığı “Bazı Milletler Neden Başarısız Olur?” kitabından söz etmiştim. Aynı başlığı taşıyor.

Satınalma gücü paritesi

Üretkenlik ve refah düzeyini başka ülkelerle karşılaştırmanın zorluklarına arada sırada değiniyorum. Örneğin cari döviz kuru ile kişi başına gelir anlamlı değildir. Döviz kurunu bir sepet üzerinden hesaplayan satınalma gücü paritesi (SGP) daha gerçekçidir.

Genellikle Dünya Bankası‘nı tercih ediyorum. Tüm ülkeleri kapsıyor. Ama 2011 daha yayınlanmadı. Yakın geçmişte TÜİK de devreye girdi. Eurostat’la birlikte 37 Avrupa ülkesi için SGP endekslerini hesaplıyor. 2011 yeni açıklandı.

Üretim (GSYH) ve gerçek tüketim için “kişi başına hacim endeksi” ayrı ayrı veriliyor. Üretim endeksi 1995’e kadar gidiyor. AB ortalaması (şimdi 27 üye) 100 alınıyor. Her ülkenin ortalamanın neresinde olduğu hesaplanıyor.

Son dönemde euro ortalaması da (17 ülke) eklendi. 2011’i kriz öncesi ile (2008) karşılaştırıyorum. Türkiye’nin AB-27, euro bölgesi ve Yunanistan’a kıyasla üretim düzeyini gösteriyorum. Dikkat: Nispi üretkenlik ölçülüyor.

AB’nin neresindeyiz?

Tabloyu okuyalım. Türkiye’de kişi başına üretim 2008’de AB’nin yüzde 47’si iken 2008’de yüzde 52’ye çıktı. Üç yılda 5 puan artış demektir. Türkiye AB’den hızlı büyüdüğü için kişi başına üretimi AB’ye yaklaştı. Yunanistan ise irtifa kaybetti.

Euro bölgesi 100 alınınca Türkiye’nin kriz sonrası başarısı daha belirgin hale geliyor. Üretim artışı 6 puana (43’ten 49) yükseliyor. Ancak, hâlâ Türkiye’nin kişi başına üretimin euro bölgesinin yarısına ulaşamadığı görülüyor.

Ya Yunanistan? Komşunun sıkıntısı tabloya yansıyor. Türkiye büyürken Yunanistan küçülünce artış 13 puana (51’den 64’e) çıkıyor. Üç yılda Yunanistan’la üretkenlik farkı yüzde 95’ten yüzde 57’ye iniyor.

TÜİK kişi başına milli gelir dışında gerçek tüketim hacmi ve çeşitli fiyat endekslerini yayınlıyor. İlginç bilgiler var. Belki bir başka yazıda bakarız.
Vatan