Dünyanın en büyük bankalarından birinin New York'ta Park Avenue'ya bakan binasında oturan bir trader Barclays'in Londra genel merkezindeki meslektaşına "Kanka faizi 1 puan indirirsen harika olur" diye bir e-mail atıyor. Ardından günlük 360 trilyon dolar büyüklüÄŸe ulaÅŸan ve tüm dünyada 800 trilyon dolarlık mali piyasalarda paranın fiyatının belirlenmesine yarayan Libor faizi bir anda düÅŸüyor. Bu iÅŸlemleri yapan bankanın baÅŸkanına ek olarak 2 milyon sterlin yani 5. 6 milyon liralık bonus çeki gönderiliyor.
DÖRT YILLIK SORUÅžTURMA
Bu, Libor faizinin manipülasyonuyla ilgili soruÅŸturmada 2005-2009 yılları arasında e-mail ve telefon takibine takılan isteklerden sadece biri. Amerika, Asya ve Avrupa'da onlarca ülke ve 20'ye yakın uluslararası bankayı kapsayan tarihi manipülasyon soruÅŸturmasının sadece Barclays Bank ayağında 300'e yakın e-mail ve telefon görüÅŸmesi kaydı raporlara girmiÅŸ durumda.
Devletleri, tüketicileri yani borç alan ve veren herkesi dolandırmakla suçlanan, suçlamaları kabul edip, "SoruÅŸturmayı derinleÅŸtirmeyin" talebiyle Ä°ngiliz ve ABD hükümetlerine 453 milyon dolar ödemeyi öneren, Barclays Bank'ın fon yöneticileri ile ismi verilmeyen diÄŸer bankalardaki meslektaÅŸları arasındaki söz konusu görüÅŸme kayıtları, 2005- 2009 tarihleri arasında Ä°ngiliz BDDK'sının yaptığı takibe takıldı. Çete kurarak dünyayı dolandırmakla suçlanan banka yöneticileri olası bir hapis cezasından da kurtulabilmek için yıllar içinde bu manipülasyondan yaptıkları servetlerin bir bölümünü bağışlanmak kaydıyla mahkemelere geri ödemeyi teklif ediyor.
"HÄ°Ç HABERÄ°M YOKTU"
Barclays CEO'su Bob Diamond dün, suçsuz olduÄŸunu iddia ederek, bankadan alacağı 56 milyon dolarlık son prim çekini bağışlayabileceÄŸini açıkladı. Ancak soruÅŸturmanın devamı getirilirse, Diamond, aldığı bonusların tamamını geri vermek hatta Barclays'i 453 milyon dolar zarara uÄŸratmakla suçlanabilir. Ancak Diamond, Ä°ngiliz Parlamentosu'nda yaptığı savunmada "Hiç haberim yoktu, alt kademelerce yapılmış. Suçsuzum" dedi.
Hatta bir adım daha ileri giderek, kendi emrinde çalışan fon yöneticilerinin mailleri karşısında "Midem bulandı" diyerek iÅŸin içinden sıyrılmaya çalıştı.
POZÄ°SYONLARINI KORUDULAR
Ancak araÅŸtırmanın sonuçları ve yapılan tüm yorumlarda ortak kanı Barclays'le patlak veren krizin birçok bankaya sıçrayacağı. ABD'de soruÅŸturmayı yürüten BaÅŸsavcı Yardımcısı Lanny Breuer, "Yıllardır traderlar Libor manipülasyonunu yapmaya cesaretlendirmiÅŸ. Bundaki amaçları ise küresel krizin tam ortasında kendi mali pozisyonlarına fayda saÄŸlamak" dedi.
ALMAN OTORÄ°TELERÄ° DE DEUTSCHE'YÄ° Ä°NCELÄ°YOR
Ä°ngiltere'de Finansal Hizmetler Otoritesi'nin yaptığı araÅŸtırmanın bir benzerini de Almanya'da Federal Finansal Denetim Otoritesi (BaFin) yapıyor. BaFin'in "özel araÅŸtırma" yaptığını açıklamasının ardından Deutsche Bank'ın hisseleri ilk etapta yüzde 5 düÅŸtü. Hisseler üç günde yüzde 8.1 deÄŸer kaybetti. Åžimdi gözler üç kıtada soruÅŸturma açılması beklenen Citi, UBS, HSBC, JP Morgan Chase, RBS gibi diÄŸer büyük bankaların üzerinde.
BERNANKE VE GEÄ°THNER DA Ä°FADE VERECEK
ABD Merkez Bankası (Fed) 2007'de Libor belirleme konusunda bilgisi olduÄŸunu ve Ä°ngiltere'deki otoriteler ile bu bilgiyi paylaÅŸtığını açıkladı. ABD Senatosu Bankacılık Komitesi BaÅŸkanı Tim Johnson, Fed BaÅŸkanı Ben Bernanke'nin ifadeye çaÄŸrılabileceÄŸini söyledi. Johnson ayrıca Hazine Bakanı Timothy Geithner'ın da Bernanke gibi hazır olması gerektiÄŸini belirtti.
SOYGUN NASIL YAPILDI?
Savcıların iddialarına göre, bankalar sadece kendilerinin iÅŸlem yapma yetkisi olduÄŸu Libor piyasasında faiz oranlarını piyasa ÅŸartlarına göre çok düÅŸük seviyede belirledi. Söz konusu kuruluÅŸlar böylece hem birbirlerinden hem de -ve daha da önemlisi- dünyanın geri kalanından piyasaya akan dövizlere çok düÅŸük fiyat ödeyip borçlandı. Ancak bu ucuz kaynakları, küresel krizin baÅŸladığı dönemde tüketicilere, ÅŸirketlere, devletlere, kısacası tüm kredi çekenlere olaÄŸan koÅŸullara göre fahiÅŸ fiyattan sattı. 'Ucuza borçlan, çok pahalıya sat' olarak tanımlanacak bu iÅŸlem banka kârlarının daha önce görülmedik seviyelere çıkmasına neden oldu.
BAÅžROLDE ALTI Ä°SÄ°M VAR
Bob Diamond Barclays CEO'su Ä°stifa etti
DÄ°AMOND dış baskıların bankaya zarar verdiÄŸi gerekçesiyle geri çekildi ve istifa etti. Diamond'un Ä°ngiltere Merkez Bankası BaÅŸkan Yardımcısı Paul Tucker ile e-mailleri soruÅŸturuluyor.
Marcus Agius Barclays Başkanı İstifa etti
MARCUS Agius bankanın davranışının kabul edilemez olduÄŸunu açıkladı. Agius yeni bir CEO atanana kadar vekaleten görevi yürütecek.
Jerry del Missier Barclays COO'su Ä°stifa etti
BARCLAYS'Ä°N en kıdemli üst düzey yöneticilerinden Jerry del Missier'in adı Diamond ve Paul Tucker arasındaki görüÅŸmede geçti. Suçunu kabul etti ve ayrıldı.
Paul Tucker İngiltere Merkez Bankası Başkan Yardımcısı
Ä°FADE veren Tucker, Barclays'in istifa eden baÅŸkanı Bob Diamond ile 2008'de Libor faizlerini belirleme konusunda yaptığı bir telefon görüÅŸmesi basına sızdı.
Sir Jeremy Heywood Bakan
HEYWOOD Ekim 2008'de krizin en derinleÅŸtiÄŸi dönemde Hazine'ye hükümetin Barclays konusunda çekincelerini ve endiÅŸelerini iletti.
David Green QC Yolsuzluk Ofisi Direktörü
LÄ°BOR konusunda araÅŸtırma yapan birimin başında. Green, düzenleyicilerin ve yöneticilerin üzerine fazla gitmediÄŸi yönünde baskı altında.
300 telefon ve e-mail yakalandı
Ä°ngiliz Finansal Hizmetler Otoritesi'nin 4 yıllık araÅŸtırması sonucu çıkan ve dünyanın en zengin bankacılarından Diamond'a "Lağım çukuru, midemi bulandırdı" dedirten e-mail ve telefon trafiÄŸinde ise Libor faizlerinin manipüle edildiÄŸi ÅŸu ifadelere kuÅŸkuya yer bırakmaksızın ispatlanıyor:
Kanka (dude) 4.17 gerekiyor 1 aylık. Üç aylık da 4.41.
DüÅŸük kalmasını istiyoruz 1 aylığına. Bize çok pahalıya, servete mal olma ihtimali var. Yardımınız için teÅŸekkürler.
Üç aylık yüksek gerekiyor. 80 milyarımız var. 0.1 puan düÅŸükte sabitleyelim. 4.90 veya daha düÅŸüÄŸü harika olur.
Pazartesi günü için uzun 3 aylık nakitimiz olacak New York'ta. Bunun için elinizden gelen en düÅŸüÄŸü ayarlayın lütfen... TeÅŸekkürler.
EÄŸer deÄŸiÅŸmeden gelirse artık "Ölü bir adamım ben!"
Yarın ciddi yardıma ihtiyacım var. 1 aylık sabit...
S&P'nin eski çalışanı itiraf etti
Standard&Poor's'un eski yapılandırılmış finans müdürü David Jacob, bu zamana kadar ülkelerin ve ÅŸirketlerin kredi notlarını belirlemiÅŸ olan reyting ÅŸirketlerinin deÄŸerlendirmelerinin artık çok fazla bir ÅŸey ifade etmediÄŸini söyledi. Jacob, dünyanın en büyük yatırımcılarının, bir süredir kredi derecelendirme kuruluÅŸlarına güvenmediÄŸini belirtti.
Barış Ergin/Sabah
