Ä°stanbul'daki banka ÅŸubesinden KKTC'deki banka ÅŸubesine götürmek üzere aldığı 6 milyon 300 bin lira ile kayıplara karışan bankanın ÅŸube müdürü Mahmut Karımış, Ä°stanbul'da yakalandı.
Ä°ÅŸte bu olay sonrası akıllara "bankaların neden KKTC'ye bavulla para taşıdığı" sorusu takıldı. Sorunun cevabını Sabah ekonomi yazarı Süleyman YaÅŸar bugün köÅŸesinden verdi.
Yaşar'ın "Babamın bavulu Kıbrıs'ta" başlıklı yazısı
Ä°ÇÄ° PARA DOLU BAVUL KIBRIS'A
Orhan Pamuk Nobel Edebiyat Ödülü'nü alırken yaptığı konuÅŸmada, babasının kendisine bıraktığı bavulu anlatmıştı. Bu bavulun hikâyesi kadar ilginç baÅŸka bir bavul hikâyesi yaÅŸandı geçenlerde.
Orhan Pamuk'un babasının bavulu NiÅŸantaşı'ndaydı ve içi el yazması defterlerle doluydu. Bu bavul ise Kıbrıs'ta ve içi kâğıt paralarla dolu. Ä°stanbul'da içine paralar konup Kıbrıs'a uçurulmuÅŸ bu bavul.
Hikâyeyi anlatalım.
NEDEN BAVULLA YURTDIÅžINA PARA ÇIKARILIR
Türkiye'nin en büyük özel bankalarından birinin LefkoÅŸa ÅŸube müdürü, içine 3 milyon lira ve 1.5 milyon euro (yaklaşık 6.5 milyon lira) doldurulup Kıbrıs'a götürmesi için kendine verilen bavulu alıp kaçtı. Aramalar sonucunda bankanın ÅŸube müdürü Ä°stanbul'da yakalandı. Gazetelerde çıkan haberlere göre, ÅŸube müdürü "Para beni aptal etti, bu kadar parayı bir arada görünce aptallaÅŸtım.
Kafam çok bulanık böyle yapmamalıydım" diyor.
Olayın gazetelere yansıyan yönü bu. Ama bu olayın baÅŸka bir önemli yönü var. Büyük bir özel bankanın bu elektronik çaÄŸda bavulla yurtdışına para taşıması ciddi bir olaya iÅŸaret ediyor. Bugünün dünyasında bavulla yurtdışına para niye taşınır?
"KARA PARAYA ENGEL OLMAK Ä°ÇÄ°N SINIR VAR"
Bankanın parasını bavulla taşımak ne anlama gelir? Türkiye'nin kambiyo mevzuatına göre, yurtdışına yolcu beraberinde ancak 5 bin ABD doları veya karşılığı Türk parası çıkarmak mümkün. (Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar madde 3/ii ve madde 4/f) EÄŸer yolcu beraberinde daha fazla nakit çıkarmak istiyorsanız, bildirimde bulunmanız ÅŸart.
Niye yolcu beraberinde nakit para çıkartmaya sınır konuyor peki? Kayıt dışı ekonomiyi engellemek ve kara para iÅŸlemlerine engel olmak için yolcu beraberinde nakit taşımaya sınır getiriliyor.
EÄŸer yurtdışına para gönderecekseniz bu mümkün zaten.
"BANKALAR ÜZERÄ°NDEN TRANSFERE SINIR YOK"
Kambiyo mevzuatına göre, bankalar üzerinden para transfer etmeye hiçbir sınırlama yok.
Paranızı istediÄŸiniz gibi transfer edebilirsiniz. Çünkü Türk parası, döviz, altın ithal ve ihracı serbestçe yapılabiliyor.
"TAÅžINAN PARANIN BÄ°LDÄ°RÄ°MÄ° YAPILMADI"
Ä°ÅŸte bu olay hakkında konuÅŸan KKTC Maliye Bakanı Ersin Tatar gazetecilere ÅŸunları söylüyor: "Åžube müdürünün taşıdığı paranın bildirimi yapılmadı.
Bu devirde bavulla para mı taşınır? Yazıklar olsun. Sonuçta 6.5 milyonla kaybolan adam bir memur. Ä°stanbul'daki patronların onayı olmadan bu iÅŸ olmaz. KKTC'yi adam yerine koysunlar."
TÜRKÄ°YE'YE GELÄ°R VERGÄ°SÄ° ÖDENMÄ°YOR
Tabii bu deÄŸerlendirme KKTC ile ilgili olarak yapılıyor. Ä°ÅŸin bir de Türkiye kısmı var. Peki bankalar baÅŸka bir yere deÄŸil de, niye KKTC'ye bavulla para taşıyor? Bizim bankalar, Türkiye'den bavulla Kıbrıs'a para transferi yapıyor.
Çünkü "KKTC'deki Türk bankaları kanalıyla Malta gibi vergi cennetlerinde hesap açıyorlar ve kayıt dışına çıkıyorlar." Bunu söyleyen KKTC Maliye Bakanı Ersin Tatar. Böylece elde edilen gelirden hem KKTC'de hem de Türkiye'de gelir vergisi ödenmiyor.
TÜRKÄ°YE'DEN 158 MÄ°LYON DOLAR
Gelelim iÅŸin vergi cennetleri yönüne... Geçen hafta vergi cenneti uzmanı James Henry tarafından hazırlanan rapor, Türkiye'den vergi cennetlerine giden parayı açıklamıştı. Rapora göre, vergi cennetlerinde bugüne dek Türkiye'den toplam 158 milyar dolar birikmiÅŸ. Ä°ÅŸte bu 158 milyar doların bir kısmı Türkiye'den ilginç yollarla çıkarılıyor. Sonuçta Türkiye, bu ülkede kazanılan paralardan oluÅŸan hem tasarruflarını hem de vergi gelirlerini kaybediyor.
CARÄ° AÇIK BU SÜRECÄ°N SONUCU
Anlayacağınız Türkiye'de cari açığın bir kısmı bu süreç sonunda ortaya çıkıyor.
Ayrıca vergi cennetlerinde tutulan bu paralar, Türkiye'ye tekrar yüksek faizle kredi olarak veriliyor. Ä°ÅŸ sadece gelir vergisini kaybetmekle kalmıyor, kurumlar vergisi hasılatını da etkiliyor.
BACK TO BACK SÄ°STEMÄ°
Çünkü ÅŸirket paraları ÅŸirketten çekilerek vergi cennetine gönderilip ÅŸirkete tekrar borç olarak verildiÄŸi için ve bu süreçte ÅŸirket borçlu göründüÄŸünden, ÅŸirket, ödemesi gereken vergiyi ödemiyor. Ya da bilançosunda zarar gösteriyor. Anlayacağınız bir cepten diÄŸer cebe kredi (back to back) sistemi böyle iÅŸliyor.
SON ANDA DEĞİŞEN MADDELER
Hemen hatırlatalım; yeni TTK ÅŸirketten para çekme yasağı ve ÅŸirket bilançolarının web sitesinde yayınlanması zorunluluÄŸunu getirmiÅŸti. Bu maddeler son anda TOBB ve TÜSÄ°AD'ın gayretleriyle ve medyada çıkartılan gürültüyle deÄŸiÅŸtirildi. Dünyanın hiçbir ülkesinde olmayan, sermaye ÅŸirketinden para çekme uygulaması tekrar yürürlüÄŸe kondu ve ÅŸirket soygunları dönemine geri döndü. Ama tabii çağı deÄŸiÅŸtiremedi. ÇaÄŸ ÅŸeffaflık çağı ve bir gün her ÅŸey mutlaka ortaya çıkıyor.
PARA TAÅžIMA İŞİ FAÄ°ZLERÄ° MANÄ°PÜLE EDÄ°YOR
Gelelim tekrar bavula... Yurtdışına bavulla para taşıma iÅŸinin ortaya çıkması iyi oldu. En büyük özel bankaların bile bu yola baÅŸvuruyor olması cari açığın nasıl oluÅŸtuÄŸunu, vergilerin nasıl ödenmediÄŸinin ve bir cepten bir cebe kredilerin nasıl verildiÄŸinin kanıtını teÅŸkil ediyor. "Faiz lobisi var mı, yok mu bilemem" diyenlere duyurulur. Bu bavulla para taşıma iÅŸi, faizlerin manipüle edilmesine de neden oluyor.
