Reklamlarında "Bu ceketi satın almayın" dedi. Geçen sene satışları 414 milyon dolara ulaÅŸtı. Çevreye zarar vermeyen, sadece ihtiyacı olduÄŸu kadar tüketen bir toplumu savunan Patagonia'nın kurucusu Chouinard, Walmart, Adidas, Nike gibi devleri de arkasından çekerek, ABD iÅŸ kültüründe önemli bir deÄŸiÅŸime imza atıyor.
Outdoor giyim markası Patagonia'nın kurucusu Yvon Chouinard Amerikan iÅŸ kültürünü deÄŸiÅŸtirmeye aday, alışılmışın dışında bir guru. Chouinard'ın, Walmart, Levi Strauss ve Nike gibi dev markalar tarafından izlenen "yavaÅŸ ÅŸirket" felsefesi, ÅŸirketlerin çevreye zarar vermeden var olmaları gerektiÄŸini savunuyor.
Sörf ve daÄŸcılık, 73 yaşındaki Yvon Chouinard'ın vazgeçilmezleri. Hatta Patagonia'yı kurmasının nedeni de, bu outdoor sporları yaparken kullandığı giysilerden memnun olmamasına dayanıyor. Yvon Chouinard ve eÅŸi Malinda, 70'li yıllarda kurulan ve geçtiÄŸimiz sene 414 milyon dolarlık satış gerçekleÅŸtiren Patagonia'nın tek sahipleri.
Geleceğin girişimcilerine yol haritası
Chouinard'ın yönetim modeli geleneksel ÅŸirketler tarafından bir tür "performans sanatı" olarak deÄŸerlendirilse de, Chouinard aslında geleceÄŸin giriÅŸimcileri için bir yol haritası sunuyor. "Asla iÅŸ dünyasına girmek istememiÅŸtim" diyen Chouinard, "Patagonia benim iyilik yapma kaynağım. Bu sayede ÅŸirketlerin hayata öncülük edebileceklerini gösteriyorum" yorumunu yapıyor.
2005 yılında yazdığı "Bırakın Çalışanlarım Surf Yapsın" isimli otobiyografisinde, tek tip kapitalist düzene nasıl boyun eÄŸmediÄŸini anlatan Chouinard, "EÄŸer iÅŸ adamı olacaksam, bunu kendi kurallarımla yapacaktım" diyor. Ä°ÅŸ dünyasının çok önem verdiÄŸi MBA için, "Yoklukla Yönetim" tanımlamasını kullanan Chouinard, ofisinde bilgisayar kullanmıyor, iÅŸe blue-jeanle geliyor, holde çalışanları ile selamlaşırken onlara, kaç metre tırmandıklarını soruyor ya da hafta sonu sörf yapmaya davet ediyor.
Walmart, Nike, Adidas onu izliyor
Chouinard'ın felsefesi, aslında bugün çok sayıda ÅŸirket tarafından benimsenmiÅŸ durumda. Sosyal Sorumluluk Raporu yayımlayan ÅŸirketlerin sayısı tüm dünyada hızla artıyor; ÅŸirketler üretim süreçlerinde ÅŸeffaf olmayı; çevreye bıraktıkları olumsuz izleri yok etmeyi hedefliyorlar. Chouinard'ı yakından izleyen büyük ÅŸirketlerden birisi ABD perakende devi Walmart. Geliri, Pantagonia'nın gelirinin 800 katına ulaÅŸan Walmart, tedarik zincirinde paketlemeyi ve su kullanımını azaltmak için Chouinard'dan danışmanlık alıyor. Yine Pantagonia'dan 10 kat daha fazla yıllık gelire sahip olan Levi's Chouinard'ı izliyor.
Patagonia ve Walmart tarafından kurulan Sürdürülebilir Giysi Koalisyonu'na (Sustainable Apparel Coalition) Levi Strauss, Nike, Gap ve Adidas gibi dünyaca ünlü markalar davet edildi. Hedef belli standartlarda, çevreye duyarlı giyim üretimi gerçekleÅŸtirmek.
1985 yılından bu yana satışlarının yüzde 1'ini çevre organizasyonlarına bağışlayan Patagonia, çevresel faaliyetlere toplamda 41.5 milyon dolarlık bir katkı saÄŸladı. Bunun yanı sıra, yıllar içinde bin 400 ÅŸirketi, Chouinard'ın Toprak Vergisi olarak tanımladığı bu "Dünya Ä°çin Yüzde 1" giriÅŸimine dahil etti.
Dönüm noktası
1991 yılında ise ÅŸirkette daha sistematik bir dönüÅŸüm yaÅŸandı. O yıl oldukça zor bir duruma düÅŸen ÅŸirket iÅŸgücünün beÅŸte birine denk gelen 120 kiÅŸinin iÅŸine son vermek zorunda kaldı. Bu zorunlu kararın ardından ise, ÅŸirketin iÅŸe bakış modeli tamamen deÄŸiÅŸti. Patagonia tarafından üretilen her ÅŸey ve tüm operasyon süreçleri yeniden deÄŸerlendirildi. Kullanılan malzemeler deÄŸiÅŸtirildi. 1996 yılından konvansiyonel pamuktan organik pamuÄŸa geçildi. Ürünlerde geri dönüÅŸümlü malzemeler kullanılmaya baÅŸlandı. Chouinard, daha dayanıklı, insanların yeni ürün alımını azaltacak ürünler yaratmaya baÅŸladı. Böylece atık önemli ölçüde azaltıldı.
En çarpıcı yaklaşım ise ÅŸirketin verdiÄŸi reklamlar oldu. Åžirketin geçtiÄŸimiz aylarda, The New York Times gazetesine verdiÄŸi ilanda, "Bu Ceketi Almayın!" sloganı kullanıldı. Söz konusu ceketin altında ise, üretim sürecinde harcanan su miktarı ve ceketin imalatının neden olduÄŸu karbon emisyonuna yönelik bilgi yer aldı.
Harvard Üniversitesi Profesörü Forest Reinhardt "Hiçbir ÅŸirketin müÅŸterilerine ürünlerini almamasını söylediÄŸini duymadım" derken, bu reklamın ardından Patagonia'nın satışlarında patlama yaÅŸandı. Chouinard ise "Evet bu reklam, satışlarımızda patlama yarattı. Ama müÅŸterilerimiz birer ceket daha almadı, yeni müÅŸteriler kazandık" diyerek, aslında reklamın hedefine ulaÅŸtığını söylüyor.
Chouinard'ın ideallerinin temeli herkes için deÄŸer yaratmaya dayanıyor. Daha tatmin edici ve mutluluk verici bir iÅŸyeri daha iyi çalışanların olmasını saÄŸlıyor. Daha mutlu olan çalışanlar daha üstün ürünler tasarlıyorlar ve daha akıllı stratejiler gerçekleÅŸtiriyorlar. Böylece hem ÅŸirket, hem çalışanlar, hem çevre, hem de toplum kazanmış oluyor.
"GiriÅŸimci olmak istiyorsanız, asi gençleri izleyin"
. Patagonia'da hedef kar etmek deÄŸil; çünkü Zen ustası der ki: 'Geri kalan her ÅŸeyi doÄŸru yaparsanız, kar zaten gelir'.
. İş başarısını belirleyen fiyat değil, kalitedir.
. Herhangi bir sorunu gerçekten çözmenin temel anahtarı, tüm pürüzlerin ortadan kalkmasını saÄŸlayacak kadar soru sormaya devam etmek ve temel nedene ulaÅŸmaktır.
. KötülüÄŸün aÅŸikar olması gerekmez; Ä°yilik olmaması da kötülük anlamına gelebilir. EÄŸer iyilik yapmak için kaynaklara ve fırsatlara sahipseniz ve hiçbir ÅŸey yapmıyorsanız, kötü olabilirsiniz.
. GiriÅŸimciyi anlamak istiyorsanız, asi gençleri izleyin.
Didem Ünlü/Dünya
