Merkez Bankası bünyesinde yer alan ‘kara liste’ uygulaması artık Türkiye Bankalar BirliÄŸi bünyesinde kurulacak Risk Merkezi’ne devroluyor. Yeni merkezde bankalar, katılım bankaları baÅŸta olmak üzere finansal kuruluÅŸlar müÅŸterilerine ait ‘olumlu’ ve ‘olumsuz’ tüm bilgileri Risk Merkezi’ne bildirecek. Bankalar, kredi verirken kiÅŸilerin Risk Merkezi’ndeki bilgilerini sorgulayacak. Riski düÅŸük olana ‘düÅŸük faizle’, riski yüksek olana yüksek faizle kredi verecek.
Gerçek kiÅŸiler de ücretini ödemek koÅŸuluyla Risk Merkezi’nden kiÅŸi sorgulaması yapabilecek. Yani ev sahibi kiracısını; alacaklı çek-senet veren esnafı; ev alacak olan kiÅŸi ‘müteahhidini’ sorgulayabilecek.
Risk Yönetim Merkezi’nin kurulmasına ve iÅŸleyiÅŸine iliÅŸkin esaslar bugünkü Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüÄŸe girdi.
Bankalar müÅŸterilerinin hangi bilgilerini paylaÅŸacak?
a) Kredi limiti: MüÅŸterilerine tahsis ettikleri nakdi ve gayri nakdi kredi ve fon miktarları
b) Kredi riski: MüÅŸterilerine fiilen kullandırılan veya kullanılmasına aracılık edilen nakdi ve gayrinakdi kredi, fon ve faaliyetleri kapsamındaki alacaklar, bunlara ait faiz ve kar payları ile alacakların toplam adedi ve tutarı. Bunların gecikme bilgisi.
Donuk alacak niteliÄŸindeki kredi ve diÄŸer alacaklar. Yani kredi borcunu ödemesi mümkün görünmeyen kiÅŸilere iliÅŸkin bilgiler.
ç) Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Åžirketlerinin tasfiye olunacak alacaklar ve zarar niteliÄŸindeki alacaklar hesabında izlenen kiÅŸiler.
d) Tasfiye olunacak borçları bulunan kiÅŸilerin kimlik bilgileri ve Risk Yönetim Merkezince belirlenecek diÄŸer bilgileri.
PROTESTOLU SENETLER DE BÄ°LDÄ°RÄ°LECEK
e) Risk Merkezi Yönetimince belirlenecek asgari bildirim limitinin üzerindeki ‘ödememe protestoları’ senet bazında, bu limitin altında kalan protestolu senetler ise adet ve tutar olarak tek kalem halinde
f) Ödenen ve karşılıksız iÅŸlemi yapılan çekler ve hesap sahibiyle ilgili bilgiler,
DONUK ALACAKLAR
Risk Merkezi topladığı tüm bu bilgiler içinden kredi limiti ve kredi riskiyle ilgili bilgileri her yıl topluca bildirecek. Ayrıca ödenen çekler, karşılıksız çekler; ödememe protestoları da dönemsel olarak üye banka ve finansal kuruluÅŸlara bildirilecek.
Ancak bankalar, müÅŸterisi olmayan kiÅŸilere ait ödenmesi mümkün olmayan borçlar ile finansal kiralama, faktoring ve finansman ÅŸirketlerinin tasfiye olunacak alacakları ile yine tasfiye olunacak borçlarla ilgili bilgileri ise münferiden isteyebilecekler.
ELEKTRÄ°K, SU, TELEFON, VERGÄ°, SÄ°GORTAYA DA OKUL TAKSÄ°DÄ°NE DE BAKILACAK
Yeni dönemde Risk Merkezi, kredilerin yanı sıra vergi, sigorta, trafik cezası, elektrik, su, telefon, okul taksiti gibi borç bilgilerini de kayda alacak. Ancak bu aÅŸama biraz zaman alacak. Merkez, Maliye, Sosyal Güvenlik Kurumu, belediyeler, elektrik dağıtım ÅŸirketleri ve özel okullar gibi kuruluÅŸlarla birebir anlaÅŸmalar yapabilecek.
ÖrneÄŸin Risk Yönetim Merkezi, Ä°stanbul BüyükÅŸehir Belediyesi ile su abonelerine iliÅŸkin bir anlaÅŸma yapacak. Böylece su faturasını ödeyen ve ödemeyen bilgileri sisteme girilmiÅŸ olacak. Yine Ä°stanbul’un elektrik dağıtımını yapan ÅŸirketlerle birer anlaÅŸma yapılarak, böylece elektrik borcuna sadık olanlar ve olmayanlar ortaya çıkacak. Bir baÅŸka anlaÅŸma da internet ve telefon ÅŸirketleriyle yapılacak. KiÅŸilerin sabit, cep ve internet faturalarını ödeyip ödemedikleri ortaya konacak.
Tüm bu anlaÅŸmaların ardından herkesin bir ‘kredi notu’ olacak. KiÅŸilere kredi kartı, kredi verirken, bu bilgilere bakılacak. Bu not, kiÅŸiye uygulanacak faiz oranını da limitini de belirleyecek.
KARÅžILIKSIZ ÇEK-SENET DEVRÄ° BÄ°TECEK
KiÅŸiler, kendilerine ait bilgilerin üçüncü kiÅŸilere veya ÅŸirketlere verilmesini isterlerse buna iliÅŸkin baÅŸvuruyu yazılı olarak Risk Merkezine yapacaklar. Böylece ev kiralamak isteyen biri; ev sahibinin kendisini sorgulamasına izin vermek isterse Risk Merkezine baÅŸvuracak. Kiracı istemez ise ev sahibi onu sorgulayamayacak.
Ya da bir alacaklı, esnafın verdiÄŸi çeki kabul etmeden önce ‘kiÅŸinin rızasını almak kaydıyla’ Risk Merkezinden sorgulama yapabilecek. Aldığı bilgiye göre de kiÅŸinin çek veya senedini kabul edecek ya da etmeyecek.
VatandaÅŸ, Risk Merkezi’nden ‘belli bir ücret’ karşılığında bilgi alabilecek. Ancak bu ücret daha sonra belirlenecek. BaÅŸvurular ÅŸahsen, posta yoluyla ya da elektronik posta yoluyla olabilecek. (Hüriyet/ AyÅŸe Alp)
