TV izlerken son günlerde sık sık karşılaÅŸtığımız, yollarda bilbordlarda sürekli görmeye baÅŸladığımız 'ucuz' ballarla ilgili ihbar gerçeÄŸi ortaya çıkardı. Bu balların çoÄŸuna hile karıştığı yapılan ihbarlar sonucu ortaya çıktı. Tarım Bakanlığı da bu nedenle bal satışlarını sıkı takibe aldı...
Elinizde kumanda televizyonda seyredecek ne var diye bakarken, uydu kanallarının neredeyse tümünde, bazı ulusal kanallarda ve hatta radyolarda bal satışı yapıldığına rastlayabilirsiniz. Bu reklam ve tanıtımların bazılarında tanıdık simalar, üretici firmanın bir elemanıyla hem balın faydalarını hem de elinde bulunan ürünün ne kadar doÄŸal ve kaliteli olduÄŸunu anlatıyor. Buraya kadar aslında her ÅŸey normal görünüyor. Anormal olan durum, ürünün fiyatının anonsuyla ortaya çıkıyor. Balın raf satış fiyatının çok altında bir talepte bulunan firma bunun sebebini, 'kısa bir süre için, bu program boyunca indirimli' veya 'hemen arayan ilk 20 kiÅŸiye' olarak ifade ediyor. Fakat bu satışlar aylardır bu tarz promosyonlarla devam etmekte ve söylenen o ki fiyatlarda bir deÄŸiÅŸiklik yapılmıyor. Yani 'kısa bir süre' diye duyurulan rakam ürünün satış fiyatı olarak kabul edilebilir. O zaman ortaya ÅŸöyle bir sonuç çıkıyor; ya daha pahalıya satanlar haksız kazanç elde ediyor ya da bu fiyata gerçek bal satmak mümkün deÄŸil!
Ä°kinci cevabın doÄŸruluÄŸunu internetteki birçok ÅŸikayet sitesi ve forumlarda da bu yöntemle satılan ballardan alan tüketicilerin ÅŸikayetlerinin fazlalığı kanıtlıyor. Bu ÅŸikayetler ve medyada yer alan haberler neticesinde, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı da bal satışlarını ciddi olarak takip ediyor. Gıda Kontrol Laboratuarlar Daire BaÅŸkanlığı, tüm markaları sıkı sıkı incelerken, Daire BaÅŸkanı Mehmet Beykaya, Bakanlık tarafından yılda 3-4 kez yapılan bal kontrolünün yaÅŸanan bu olumsuzluklar neticesinde neredeyse her 15 günde bir yapılmaya baÅŸlandığını açıkladı.
BaÅŸkanın bu açıklaması yaÅŸanan endiÅŸeleri bir nebze hafifletse de kafalardaki soru iÅŸaretlerini tam anlamıyla yok etmeye yetmedi. Peki, bu konuda uzmanlar ve uzun yıllardır bal sektörünün içinde yer alan köklü firmalar ne düÅŸünüyor? Tema Vakfı bünyesinde faaliyet veren Temarı, ANG Vakfı Arıcılık Danışmanı Ziraat Yüksek Mühendisi Ahmet Ä°nce ve Altıparmak Gıda Pazarlama Direktörü Gürsal Gürarda, bal hakkında merak edilen soruları yanıtladılar.
Bal aromalı şuruplara dikkat
Altıparmak Gıda Pazarlama Direktörü Gürsal Gürarda; balların elde ediliÅŸ kaynaklarına göre çiçek balı ve salgı balı olarak, elde ediliÅŸ ÅŸekillerine göre de petekli bal, süzme bal ve pres balı olarak sınıflandırıldığını belirtiyor. Türkiye'de ve dünyada üretilen balın büyük bir kısmının nektarının çiçeklerden geldiÄŸini ancak bir miktar balın da çiçek olmayan kaynaklardan elde edildiÄŸini söylüyor. Bu ÅŸekilde elde edilen bala da salgı balı deniliyor. Çam balı, ülkemizin dünyaca ünlü salgı balı çeÅŸidi.
- Bal alırken nelere dikkat etmeliyiz?
Bal, tüm diÄŸer gıda maddeleri gibi ambalajına, etiketine dikkat edilerek, içeriÄŸinden seri numarasına, üretici firma bilgilerinden son kullanma tarihine kadar dikkatlice incelenerek satın alınması gereken bir ürün. Bal olmadığı halde bazı ürünler 'bal aromalı ÅŸurup' adı altında satışa sunulabiliyor. Tüketicilerimize; uzun yıllar içerisinde güvenilirliÄŸini kanıtlamış markalı süzme balları tercih etmelerini öneriyoruz.
- Hangi bal neden pahalıdır?
'Bal ne kadar pahalıysa, o kadar iyidir', düÅŸüncesi de yanlıştır. Gerçek ve saÄŸlıklı bal için fiyatlandırmada bir alt limit olmakla beraber, az bulunurluÄŸa ve pazarlamaya baÄŸlı olarak fiyat bir miktar artış gösterebilir. Öte yandan bal doÄŸal bir ürün olduÄŸu için doÄŸanın kendisinin fiyat üzerinde belirleyici rolü var. ÖrneÄŸin üretimin çok olduÄŸu dönemde bal fiyatlarında düÅŸme olabiliyor.
- Hangi belgeler alınıyor ve nerelerden?
Tarım Bakanlığı tarafından onay verilmiş firmalardan ve Bakanlıktan alınan sertifikaların olup olmadığına mutlaka dikkat edilmeli.
- Balların kokusu ve tadı neden farklı olabiliyor?
Balların tat, koku ve renkleri, üretim yerlerine ve elde edildikleri bitkilerin cinsine göre deÄŸiÅŸebilmektedir. Ayrıca aynı yörede ya da aynı bitkiden elde edilen ballarda bile mevsimsel deÄŸiÅŸiklikler olabilmektedir. Balın içine giren her çiçeÄŸin nektarının kendine özgü tat, koku ve rengi vardır. Tüm bu deÄŸiÅŸkenlikler tamamen doÄŸal bir ürün olan bala yansımaktadır.
Organik bal üretimi gerekiyor
Temarı ve ANG Vakfı Arıcılık Danışmanı Ziraat Yüksek Mühendisi Ahmet Ä°nci, bal üretiminde yaÅŸanan sıkıntıların birçok nedeni olduÄŸunu ve balın kirlendiÄŸini, bu kirliliÄŸin önüne geçilmesi için mutlaka organik bal üretimine ağırlık verilmesi gerektiÄŸini vurguluyor.
- Bal nasıl kirlenir?
Gittikçe kirlenen çevre ÅŸartları, arıcıların eÄŸitimsizliÄŸi, yanlış koloni dağıtımı, damızlık ana arı yetersizliÄŸi, arı saÄŸlığında teÅŸhis ve tedavi yetersizliÄŸi, temel peteklerin taşıdığı kimyasallar, ticari ÅŸekerlerle besleme yapılarak bal üretimi, GDO'lu ÅŸekerlerle bal üretimi, merdiven altında üretilen ve bal diye satılan ÅŸeker ÅŸurupları ve bal kalite kontrolünün etkin yapılamaması nedenleriyle balda ciddi bir kirlenmeye neden oluyor. Arı kolonilerini früktoz veya sakkaroz gibi ticari ÅŸekerlerle beslemeyip, arı hastalıklarında tedavi edici kimyasal madde kullanmadan, organik temel petek, doÄŸal keresteden imal edilmiÅŸ boyasız kovanlar ve hijyenik arıcılık ekipmanları kullanarak çevre kirliliÄŸi olmayan ormanlar veya meralardaki doÄŸal çiçeklerin nektarlarından üretilen bal temiz, yani organik bal anlamına geliyor.
- Türkiye bal ihracatında söz sahibi mi?
Dünyada 350 bin ton bal ticareti yapılıyor. Fakat Türkiye bu ticaretin içinde yer almıyor. Türkiye'nin bitki örtüsü bal üretimi için uygun ancak arı sayısının çok olmasına raÄŸmen verim ve kalite düÅŸük.
BAL KONUSUNDA BÄ°LÄ°NEN YANLIÅžLAR
- Petek bal daha mı sağlıklıdır?
'Petek bal daha saÄŸlıklıdır, daha doÄŸaldır' anlayışı kesinlikle yanlıştır. Petek balmumundan oluÅŸur ve sindirilemez. Ayrıca petekli bal üretiminde daha çok ÅŸeker kullanılıyor. Fakat bu yanlış anlayıştan dolayı piyasada alıcı daha çok olduÄŸu için daha yüksek ücretlerde satılıyor. Aslında üretici petek bal alarak bal deÄŸil, daha ziyade ÅŸeker almış oluyor. Özellikle mısır ÅŸekeri kullanılarak üretimi yapılıyor.
- Bal bozulur mu?
Bal deÄŸiÅŸik ısı ÅŸartlarında granüle olur. Bu çok doÄŸal bir evredir. Aynen deÄŸiÅŸen ısıyla suyun buz haline gelmesi gibi. Fakat bal deÄŸerini yitirmez ya da bozulmaz. Çünkü balın yüzde 65'i ÅŸekerden oluÅŸur, bu yüzden bozulması imkansızdır. Polen taneciklerinin etrafı yoÄŸunlaşır ve granüle olur. Tekrar akışkan hale gelmesini istiyorsanız, 60 dereceyi geçmemek kaydıyla ısıtarak balı akışkan haline getirebilirsiniz. Piyasada çok akışkan halde satılan ballar 5 yüz derece gibi yüksek ısılar kullanılarak ÅŸeffaf kalır. Bu iÅŸlem sonrasında bal, içindeki deÄŸerleri tamamen yitirir. Bu nedenle bal alırken koyu olmasına dikkat ediniz. Çok akışkan olması iyi deÄŸildir.
- Çok duyulan bir ÅŸey var 'bala su kaçırmayın bozulur' doÄŸru mudur?
Balın içine su kaçmasıyla bozulması da söz konusu olmaz. Balın özgül ağırlığı sudan fazladır. Bal ve su bu yüzden birbirine karışmaz.
- Buzdolabında mı saklanmalıdır?
Balı illaki buzdolabında ya da çok serin bir yerde saklamanızın lüzumu yoktur. Oda sıcaklığında muhafaza edilebilir.
AkÅŸam
