Dr. Austan Goolsbee ABD Chicago Üniversitesi'nde Ekonomi Profesörü ve 2010-2011 yıllarında BaÅŸkan Obama'nın Ekonomik Danışmanlar Kurulu'nun BaÅŸkanı idi. 31 Mayıs tarihinde o kadar güzel bir ÅŸekilde Avrupa ve Mali Birlik konusunu gündeme getirmiÅŸ ki, yaklaşımını kısaltarak bu köÅŸeye taşıyoruz.

Avrupa'nın mali birlik yaklaşımı vizyonu ile AB'deki mali birlik kavramı örtüÅŸmüyor. Avrupalılar ABD'nin baÅŸarılı 'Mali Birlik' vizyonunu anlayamamış bulunuyorlar. Bu nedenle de Avrupa'da teklif edilen tür mali birlik euro krizini çözemez.

KUZEY-GÜNEY FARKI

1999 yılında baÅŸlayan AB BirliÄŸinin doÄŸuÅŸundan bu yana kuzeyde ve özellikle Almanya'da verimlilik artışı ve büyüme gerçekleÅŸirken ücretler artmamış. Ama Güney ülkelerinde ise ayni sürede verimlilik artışı hemen hiç olmamış. Bu iki olgunun bir arada düÅŸünülmesi sonucu birim emek maliyetlerinin Almanya'da, güney Avrupa ve hatta Fransa karşısında bile yüzde 25 kadar düÅŸmüÅŸ olduÄŸu görülebilir.
Normal bir ekonomide bu tür farklılıklar döviz kurunun deÄŸiÅŸimiyle ortadan kaldırılabilir. Ama Avrupa BirliÄŸi tek para sisteminde üye olan bir ekonomi için ticaretlerinin çoÄŸu da birbirleriyle olduÄŸuna göre , döviz kurunun deÄŸiÅŸtirilmesi diye bir olanak yok. Bu gerçek tek başına parasal birliÄŸi çözümsüz bırakmayabilirdi. Ama eÄŸer döviz kuru deÄŸiÅŸimi yerine alternatif bir yeniden dengelenme sübabı mevcut ise.

Burada dört adet alternatif mevcut. Emek hareket edebilir, ülke yerlerde sürünülebilir, yükselen enflasyon yardıma gelebilir veya sübvansiyon olanağı oluÅŸturulabilir.

EÄŸer emek yani iÅŸçiler düÅŸük büyüme bölgesinden yüksek büyüme bölgesine serbestçe göç edebilirlerse veya ülkenin Merkez Bankası para politikasını iyice gevÅŸek hale getiribilir ve bu kanalla yüksek büyüme bölgesinde enflasyonu yukarıya iterse, döviz kuru yardıma gelemeyen ortamda bile dengelenme olabilir. Enflasyon yüksek büyüme ülkelerinde göreceli reel ücretleri aynen devalüasyon olmuÅŸ gibi deÄŸiÅŸtirebilir. Almanların ve kuzey ülkelerinin de enflasyona tahammülü yok. Bu durumda kalan iki alternatif ya inlemek ve sürünmek... Ya da sübvansiyon!

Güney Avrupa 'iç devalüasyon' yaparak, yani ücretleri yüksek iÅŸsizlik ve emek piyasasında yapısal reform ile düÅŸürerek (yani sürünerek) gariban ülkeleri daha rekabetçi yapabilir. Ana tarih bunun çok zor olduÄŸunu gösteriyor. Bu sürünerek rekabet kazanma süreci ancak çok uzun yıllar boyu sürünme ile sonuç verebilir. O zaman da geriye bir tek alternatif kalıyor. Sübvansiyon!

Kuzey Avrupa istemiyor

ABD'de mali birlik Federal Hükümet yapısı üzerinden bir sigorta sistemini oluÅŸturuyor. Texas; 1980'lerde petrol fiyatları düÅŸüp de çökerken sübvansiyon veriliyor, petrol fiyatları 2000'li yıllarda olduÄŸu gibi artınca da Texas uçmaya baÅŸladığında gariban eyaletlere yardımı saÄŸlayan taraf oluyor. Ä°ÅŸte AB içinde olduÄŸu gibi, kuzey bölge ülkelerine veto hakkı verilirse de parasal birliÄŸi bir arada tutmak gerçekleÅŸemez hale geliyor. Bu da zayıf bölgeleri çok uzun yıllar sürünmeye zorlayacak, iÅŸsizlik kanalı ile gariban ülke reel ücretlerini aÅŸağıya itecek yaklaşımları gündeme getiriyor. Kuzeyde yüksek enflasyon gerçekleÅŸmezse veya güneyden Kuzeye göç oluÅŸmazsa sorunlar kuzeye büyük rakamlara patlayabilir. Yapılması gereken kuzeyden güneye aynen Amerikan mali birliÄŸinde olduÄŸu gibi sübvansiyon vermektir. Ama baÅŸta Almanya olmak üzere Kuzey Avrupa, sübvansiyonu elimine etmeye uÄŸraşıyor. Bu da aslında mümkün deÄŸil. Dünyada sorunları iyi analiz edebilen iktisatçılar farklı ÅŸeyler söylüyorlar ama siyasiler ve halk onları dinlemiyor!

SÜBVANSÄ°YON ÅžART!

KUZEY ülkeleri Avruap BirliÄŸi'ni ayakta tutmak için düÅŸük verimlilik ülkelerine sübvansiyon vermek, kurtarma operasyonları veya geniÅŸ garantiler vermek gibi yaklaşımlara girmek zorunda kalırlar. Ama iÅŸte bu noktada Kuzey ülkelerinin sübvansiyon konusundaki allerjileri gündeme geliyor. Ama Avrupa ABD'nin mali birliÄŸinin esas gücünün sübvansiyondan geldiÄŸini anlamıyor. Aslında mali birlik bir sübvansiyon mekanizmasıdır.

Asıl nokta bu rakamlarda gizli

1990'DAN 2009'a arası The Economist verilerine göre Delaware veya Minnesota gibi eyaletler 20 yılda eyaletin GSYÄ°H sayısından yüzde 10 daha fazla yıllık ödeme yapmışlar. Buna karşılık New Mexico , Mississippi ve West Virginia gibi eyaletler ise tam tersi GSYÄ°H'sının yüzde 12'si kadar yıllık sübvanisyon almışlar. Tabii bu kaba bir ölçüt ama esas önemli noktayı sergiliyor. Söz konusu olan rakamlar büyük, ve hatırlanmalı ki Yunanistan'ın tüm 2011 bütçe açığı GSYÄ°H'nin sadece yüzde 9.1 kadarı idi.

AkÅŸam