Hatırlandığı üzere geçen yıl büyüme oranı yüzde 8.5 olmuÅŸ ve trendin bir hayli üzerine çıkmıştı. Ancak geçen yılın ilk yarısında yüzde 10.5 olan büyüme oranının ikinci yarısında yüzde 6.8'e düÅŸtüÄŸünü, yani zaten geçen yılın ortasından itibaren belirgin bir yavaÅŸlama trendi olduÄŸunu biliyorduk. Bu yılın ilk yarısında bu trend devam etti ve büyüme ortalaması yüzde 3 seviyesine geldi. Bu seviye aynı zamanda 2008 sonrasında görülen uzun dönem büyüme temposunu da gösteriyor.

MEVSÄ°MSELLÄ°K ETKÄ°SÄ°

Büyüme verilerinde gördüÄŸümüz en olumlu geliÅŸme, mevsimselliÄŸe göre düzeltilmiÅŸ büyüme oranının yüzde 1.8 gibi ciddi yüksek bir seviyeye zıplaması oldu. Çeyrekler bazında yüzde 1.8'lik büyüme oranı yıllık yüzde 7.2 gibi yüksek bir büyüme temposuna iÅŸaret ettiÄŸinden önümüzdeki dönem açısından olumlu bir haber. Çeyrekler bazında büyümenin artması, aynı zamanda, birinci çeyrekte görülen ve ikinci çeyrekte devam etmesi beklenen durgunluÄŸun yavaÅŸ yavaÅŸ atlatıldığını gösteriyor.

Verilerin detayına baktığımızda harcama tarafındaki geliÅŸmeler büyük oranda tabloyu ortaya koyuyor. En dikkat çekici geliÅŸme olarak yatırımlar tarafında ortalama yüzde 7.4 oranındaki daralmayı görüyoruz. Bu daralma hem özel kesimde hem de kamu kesiminde var. Yılın ikinci çeyreÄŸinde, özel yatırımlar yüzde 7.9 oranında azalırken kamu yatırımları da yüzde 4 oranında azalmış. Stoklardaki azalma da göz önüne alınırsa, özel yatırımlardaki toplam küçülme oranı yüzde 11'e çıkıyor.

DiÄŸer yandan özel tüketim de 2009'un üçüncü çeyreÄŸinden sonra ilk defa azalmış durumda. Özel tüketim yılın ikinci çeyreÄŸinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 0.5 oranında azalmış. Alt kalemlere bakarak, özellikle giyim ve ayakkabı, mobilya ve ev eÅŸyaları ile ulaÅŸtırma ve iletiÅŸim harcamalarındaki ciddi düÅŸüÅŸlerin toplam tüketim harcamalarını aÅŸağıya çektiÄŸini görüyoruz. Özel tüketim harcamalarının GSYH içindeki payını da göz önüne aldığımızda, bu kalemin toplam büyüme oranını 0.3 puan aÅŸağıya çektiÄŸini görüyoruz. Kamu harcamaları yüzde 4.4 oranında artmış ve bunun GSYH içindeki payı az olduÄŸundan sadece 0.4 puanlık bir katkı var. Yani tüketim tarafından büyümeye pek bir katkı gelmemiÅŸ. Yatırımlardaki daralma ise büyüme oranını 2.1 puan aÅŸağıya çekmiÅŸ. Stoklardaki azalma da dikkate alındığında bu rakam 2.8 puana çıkıyor.

Talep tarafından büyümeye katkı yüzde 20 artan ihracattan gelmiÅŸ. Ä°thalattaki azalmayı da dikkate aldığımızda net ihracatın toplam büyümeye katkısı 5.7 puana ulaÅŸmış. Ä°hracatın artış trendinin bir miktar devam etmesi üçüncü çeyrekte de büyümeyi yukarıya çekecek gibi gözüküyor.

Üretim tarafında ise sanayi sektörünün beklendiÄŸi gibi yüzde 3.6 oranında artarak ikinci çeyrek büyüme oranını 1.0 puan yukarı çektiÄŸini görüyoruz. Ä°nÅŸaat sektöründe büyüme hemen hemen yok gibi. Sektör geçen yılın aynı çeyreÄŸine göre sadece yüzde 0.4 oranında büyümüÅŸ ama bunun toplam büyümeye katkısı yok denebilecek kadar küçük. Büyümeye diÄŸer önemli katkılar yüzde 3,9 oranında büyüyen ulaÅŸtırma ve haberleÅŸme sektörü (toplam büyümeye katkısı 0,6 puan) ile yüzde 3,6 oranında büyüyen finans sektöründen (toplam büyümeye katkısı 0,4 puan) gelmiÅŸ.

Ä°KÄ°NCÄ° YARI %2.5 OLUR

Büyüme verilerine ek olarak, Temmuz ayına iliÅŸkin açıklanan sanayi üretim oranı da yüzde 3.4 seviyesinde gerçekleÅŸti. Bu da GSYH verileri ile paralel bir geliÅŸme. Ancak mevsimsel düzeltilmiÅŸ sanayi oranı da bir önceki aya göre yüzde 1.7'lik artışa iÅŸaret ediyor. Bu da aslında toparlanma sinyali demek. Ancak bu toparlanmanın süreklilik kazanabilmesi için talep tarafından destek gelmesi ÅŸart. Ä°kinci çeyrek verilerinde hem yatırım tarafında hem tüketim tarafında talebin daralıyor olması büyüme temposunun artmasını engelliyor. Bu veriler ışığında yılın ikinci yarısında büyüme oranının yüzde 2.5 civarında olacağını düÅŸünüyoruz.

AkÅŸam