Yunanistan’ın drahmiye geçmesinin ardından Ä°spanya’nın da Peseta’ya dönmesi konuÅŸulmaya baÅŸlandı. Benim önerim, eski para birimlerine dönmektense, euroyu ikiye bölmek. Akdeniz’in güneyindeki sorunlu ülkeler (Ä°rlanda da dahil edilebilir) Güney Euro; ekonomileri saÄŸlam, diÄŸerlerini finanse eden kuzey ülkeleri de Kuzey Euro kullanacaklar. Durumunu düzelten Kuzey Euro’ya çıkabilir, durumu bozulan da Güney Euro’ya inebilir.

Yunanistan’ın Drahmi’ye geçmesi konuÅŸuluyordu aylardır. Åžimdi de Ä°spanya’nın Peseta’ya dönmesi konuÅŸulmaya baÅŸlandı! Pazartesi günü derecelendirme kuruluÅŸu Moody’s; KomÅŸu’nun euro birliÄŸinden çıkması ve Ä°spanya ile Ä°talya gibi ülkelere yardım gerekeceÄŸi ihtimalinin belirsizliÄŸi artıyor olmasından dolayı; Almanya, Hollanda ve Lüksemburg’un AAA olan notlarının görünümünü negatife çevirdi. Moody’s bununla da yetinmedi ve Salı günü de Avrupa Finansal Ä°stikrar Fonu’nun (EFSF) görünümünü (“ana sponsorlarının” görünümlerini indirdiÄŸinden dolayı) negatife düÅŸürdü! Görünümler, notlar düÅŸerken, Ä°spanya ve Ä°talya tahvil getirileri yeni yükseklere/zirvelere çıkıyor.

AB bölgesindeki “borç krizi” artık iyiden iyiye arap saçına dönmüÅŸ durumda. Zayıf ekonomisi olan ve yüksek faizlere “maruz” kalan ülkelerle, bunları bir anlamda fonlayan ve borçlanmasına “eksi faiz ödeyen” ülkeler arasındaki uçurum git gide büyüyor. Bu aÅŸamadan sonra AB’nin önündeki seçenekler azalıyor. Yapılması gereken “daha federal” bir yapıya gidilmesi. Bu kolay bir süreç olmayacak. Bazı ülkeler “bağımsızlıklarından taviz vermek” zorunda kalacaklar. Hangi ulus buna razı olur, ciddi bir soru iÅŸareti. Ancak bu olmadan ortak bir maliye politikası, ortak bir borçlanma politikası yaratmak oldukça zor. Bunlar olmadan da “borç krizine” makul bir çözüm üretmek de güç.

Daha federal bir yapıya geçilmeden, sadece bazı ülkeleri eurodan atmakla da bu kriz aşılamaz. Yunanistan Drahmi’ye, Ä°spanya Peseta’ya, Ä°talya Liret’e dönse de; var olan borçları da yerel paraya dönüÅŸtürülmezse deÄŸiÅŸen bir ÅŸey olmayacak ki! DüÅŸünün, bu ülkeler kendi para birimlerine geçtiler ve rekabetçi kur için devalüasyon yaptılar. Belki Ä°talya ve Ä°spanya bundan kısmi olarak fayda saÄŸlayabilir. Ancak borçları euro olarak kaldığı sürece borçluluklarında deÄŸiÅŸen bir ÅŸey olmayacak ve borçlarını ödemekte yine zorlanacaklar. Hadi diyelim ödemeye niyetliler, nesiller boyunca bu borcu ödemeye devam edecekler. Borçlarını da yerel paraya çevirirlerse, borçları reel bazda (ya da euro bazında) devalüasyon oranı kadar azalacaktır. Bu yöntem uygulanırsa mesele önemli ölçüde kolaylaÅŸacak.

Yerel paraya geçmek yerine ben daha kolay iki yöntem önereyim. Ä°lki; doÄŸrudan varolan euro borçlarında “tenzilata” gidilmesi. Böylelikle euroyu dağıtmadan sorun olan borçlar ödenebilir seviyeye inecek. Nesiller ipotek altına alınmayacak, sorunlu ülkelerin ekonomileri birkaç yıllık patinaj sonrasında yeniden toparlanıp, hızlanabilecek.

DiÄŸer alternatif ise euroyu (bölgesini) ikiye bölmek: Güney Euro-Kuzey Euro. Akdeniz’in güneyindeki sorunlu ülkeler (Ä°rlanda da dahil edilebilir) Güney Euro; ekonomiler saÄŸlam, diÄŸerlerini finanse eden kuzey ülkeleri de Kuzey Euro kullanacaklar!

Bu durumda doÄŸal olarak Güney Euro’nun (GE) deÄŸeri; bugünkü tek euroya göre; düÅŸecek, Kuzey Euro’nun (KE) ki ise yükselecek. Bugünden bakıldığında GE’nin dolar karşısındaki paritesi 0.80 olurken, KE/dolar paritesinin 1.50 olacağını varsayabiliriz. DeÄŸeri düÅŸen GE, Akdeniz’deki euro üyelerinin ekonomilerini; borçları da GE cinsinden ödemeleri kaydıyla çalışır, büyebilir hale getirecek. KE ülkeleri daha deÄŸerli bir para birimi ile bir süre yaÅŸamak zorunda kalacak.

Ä°ki ayrı merkez bankası kurmak çok da anlamlı deÄŸil. Åžu andaki Avrupa Merkez Bankası (ECB) her iki para bölgesi için farklı para arz düzenlemelerine giderek “paralel yönetim” becerilerini geliÅŸtirmek durumunda olacaktır.

Ekonomisini ve borç ödeyebilme kapasitesini iyileÅŸtirenler; önceden belirlenmiÅŸ kurallar ve paritelerden KE’ye geçebilecek, ya da dengeleri bozulan KE üyeleri de GE “ligine” düÅŸebilecek. Burada kritik olan “kuralların önceden belirlenmiÅŸ” olması gerekiyor! Kötü sürpriz güven kaybına yol açacağından; AB’nin bu aralar ihtiyacı olan son ÅŸey; bu konuda azami özen gösterilmeli.

AB’nin önümüzdeki dönemdeki iki seçeneÄŸi ya kırk katır, ya kırk satır olacak.